http://awenakurd.loxblog.com/ always

صنایع آلومنیوم
پیش بینی

ئاوێنه ماڵپه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری فه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رهه نگ و هونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ری کوردی

google
گوگلي کوردي
NOW
اين وبلاگ را صفحه خانگي خود كنيد! ذخيره كردن صفحه! اضافه کردن اين وبلاگ به علاقه منديها! لينک RSS
Blog Categories
Follow M.Pishbini on
Google Plus Facebook Twitter Rss
Weather

ژياننامه سواره ئيلخانی زاده

 

خوێندوه‌ی شيعری (شار) ی سواره‌ی ئيلخانی زاده
     

چه‌ند نموونه‌ له‌ هۆنراوه‌کانی مامۆستا سواره‌ی ئێلخانیزاده

جوتیار تۆفیق هه‌ورامی
   

شیعری «دووی ڕێبه‌ندان»ی سواره‌ی ئێلخانیزاده‌ و چه‌ند سه‌رنجێک
     

سواره‌ی ئێلخانی‎زاده و چاپی به‌رهه‌مه‌کانی‌   بریا کاکه‌سووری
ژياننامه سواره ئيلخانی زاده

“ كاكه‌ سوار“ كوڕی ئه‌حمه‌دئاغای ئیلخانی زاده‌ له‌ ساڵی 1937 له‌ دێی تورجان له‌ دایك بووه‌. پاش ساڵێك له‌ گوندی قه‌ره‌گوێز نیشته‌ جێ ده‌بن. سواره‌ خوێندنی سه‌ره‌تایی له‌ لای ماموستای تایبه‌تی ده‌ست پێ كردووه‌ و پاشان له‌ بۆكان و ته‌ورێز درێژه‌ی به‌ خوێندن داوه‌ و له‌ زانستگای تاران باوه‌ڕنامه‌ له‌ بواری ماف دا وه‌رگرتووه‌.

شێعرو نووسراوه‌كانی له‌ گۆواره‌ به‌ ناوبانگه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی ئێران سخن و كوردستاندا چاپ كراون, ئه‌وجا له‌ به‌شی كوردی ڕادیۆ تاران دامه‌زراوه‌ و بۆته‌ به‌رپرسی به‌رنامه‌ی تاپۆبۆمه‌لێڵ. له‌و ڕێگایه‌وه به‌شێك له‌ جوانترین شاكاره‌كانی ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ ده‌نگێكی گه‌رم و شێوه‌یكی وه‌ستایانه‌ بڵاوكردۆته‌وه, ئه‌وه‌ش له‌ كات و زه‌مانێكدا كه‌ چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌ر شتێك به‌ زمانی كوردی زیندان و جه‌زره‌به‌ی له‌ دوا بووه‌.

له‌ شه‌وه‌زه‌نگی بێ ده‌نگی دا له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان شێعرو په‌خشانه‌كانی به‌ تایبه‌ت له‌ ناو لاوه‌كاندا بیروهزر دروست ده‌كا!

“ خه‌وه‌به‌ردینه‌ , شار, كچی به‌یان“ ئه‌سكه‌نده‌ر شاخی هه‌یه‌, كه‌ویار“ تاكه‌ شێعر و په‌خشانی به‌ناوبانگن, شانۆنامه‌ی “ سه‌یده‌وان“ و لێكۆڵینه‌وه‌كانی له‌ مه‌ڕ ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ تایبه‌ت ئه‌ده‌بیاتی زاره‌كی كوردی له‌ ته‌ك شێعره‌كانی فارسی دا هێزوتوانای شاعیر و نووسه‌ر و رۆشنبیرێك ده‌نووینن كه‌ جێگای هه‌رده‌م سه‌وز ده‌مێنێ.

تاپۆبۆمه‌لێڵ له‌ تاران و رۆژێك له‌ رۆژان له‌ به‌غدا دوو پروگرامی به‌پێز و ڕه‌نگین بوون كه‌ له‌ هه‌ر دووك لا باشترین ده‌نگه‌كانی شێعر و ئه‌ده‌بیاتی كوردیان بڵاو ده‌كرده‌وه, له‌وێ كوردستان موكریانی و عه‌بدوڵا په‌شێو ده‌نگیان هه‌ڵده‌بڕی, لێره‌ش عه‌لی حه‌سه‌نیانی و فاتخ شێخ ئولئیسلامی!

سواره‌ ئیلخانی زاده‌(سواره‌), عه‌لی حه‌سه‌نیانی(هاوار) و فاتح شێخ ئولئیسلامی(چاوه) سێ چوكڵه‌ی شێعری نوێی كوردی له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان پێکده‌هێنن و ئه‌وانه‌ له‌ گه‌ڵ عومه‌ر سوڵتانی(وه‌فا) مه‌یدانی شێعری كوردییان پان و به‌رینتر و ڕه‌نگین تر کرد!

سواره‌ به‌ منداڵی دووچاری نه‌خۆشی ده‌بێ و پاش سێ ساڵ له‌ جێگادا كه‌وتن, ژیان له‌ ئامێز ده‌گرێته‌وه, به‌ڵام ژان له‌ هه‌موو ساڵه‌كانی ژیانیدا له‌ گه‌ڵی گه‌وره‌ ده‌بێ! زیندان و زیندانبانه‌كانی ڕژیمیش له‌شی تێك ده‌شكێنن, هه‌تا سه‌رئه‌نجام له‌ نێوان ڕێگای ئێداره‌ی ڕادیۆ و ته‌له‌وزیۆن و ماڵه‌كه‌یدا له‌ لایه‌ن هاوكارێكی خۆیه‌وه به‌ر ماشێن ده‌درێ و چه‌ند رۆژ پاشان له‌ زستانی 1354(1975) دواده‌مه‌كانی ژیانی ته‌واو ده‌كا و به‌ره‌ و بۆكان ده‌یگه‌ڕێنه‌وه‌ و له‌ گومبه‌زی گوندی حه‌مامیان له‌ سه‌ر به‌رزاییكی وه‌ك ناله‌شكێنه‌ به‌خاكی ده‌سپێرن, زیره‌ك و سواره‌ له‌ سه‌ر دوو به‌رزاییه‌وه‌ ده‌ڕواننه‌ یه‌ك .سواره‌ی ژین كورت به‌ ته‌مه‌ن درێژی له‌ ناو فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بیاتدا ده‌مێنێته‌وه, به‌ تایبه‌ت ئه‌ده‌بیاتی گه‌له‌كه‌ی خۆیدا.

ئه‌وه‌ش بگوترێ تاقانه‌ كوڕی سواره‌ له‌ ته‌مه‌نێكی كورتدا له‌ هوله‌ند دڵی له‌ وه‌ستان ده‌كه‌وێ وداستانێكی تراژیك وه‌ك سه‌یده‌وان به‌ چه‌شنێكی تر له‌ یاددا دروست ده‌كا.

ژیانی ڕێڕه‌وانی شێعری نوێی كوردی خۆی رۆمانێكی دڵته‌زین ده‌نوێنێ, دوای سواره‌، عه‌لی حه‌سه‌نیانی له‌ پاش ژیانێكی پڕ ئازار له‌ هه‌نده‌ران دڵی له‌ وه‌ستان ده‌كه‌وێ و ته‌رمه‌كه‌ی خاكی دانمارك دیگرێته‌ خۆی. “چاوه‌“ش كه زه‌مانێك ده‌نگی هه‌ڵده‌بڕی و بۆ هه‌موو کوردستان هاواری ده‌كرد: “ فه‌رشی ماڵه‌كه‌م پڕی خشت وخاڵ و ڕاته‌كاندنی گه‌ره‌كه‌“, ئه‌مرۆ هه‌ر چوار سووچی فه‌رشی ماڵه‌كه‌ی به‌رداوه‌ و ڕه‌نگه‌ ئاوڕ لێ دانه‌وه‌ش لای گران بێ، وه‌فاش پاش ئازارێکی چه‌ند ساڵه‌ ژیانی کۆتایی پێهات. یادیان گه‌رم و زیندوو.                         

               برایم فه‌رشی 

به‌رهه‌می چاپكراو

-         خه‌وه‌ به‌ردینه‌ ( سه‌رجه‌می شێعره‌كانی كوردی و فارسی)

-         تاپۆ و بوومه‌لێڵ(به‌رهه‌می پێشكه‌شكراو له‌ ڕادیو كوردی تاران)

 
 



Writing at: 1 / 3 / 1391برچسب:سواره‌ ئیلخانی زاده‌,Time: By: محمد پیش بینی| |


محه‌مه‌د سه‌عید نه‌جاری «ئاسۆ»



له‌ جۆزه‌ردانی ساڵی 1335 (1956) له‌ ئاوایی ساروقامیش به‌شی فه‌یزوڵابه‌گی بۆكان له‌ دیك بووه‌. خۆی ده‌ڵێ: « باوكم مه‌لایه‌, پێش چوونه‌ قوتابخانه‌ له‌ گه‌ڵ كتێب و قه‌ڵه‌م و جه‌وهه‌ر ئاشنا بووم, به‌ تایبه‌ت كتێبی كوردی.» له‌ گوندی ساروقامیش وشاری سه‌قز وبۆكان ده‌رسی خوێندووه‌ و سڵی 1355 (1976) بۆته‌ ماموستای قوتابخانه‌ له‌ ئاویی جامه‌رد. ساڵی 1371 (1992) لیسانسی ئه‌ده‌بیاتی فارسی له‌ زانستگی ورمێ وه‌رگرتووه‌ وپاشان ساڵی 1378 (1999) له‌ زانستگی ئازادی ته‌ورێز بۆ ده‌وره‌ی فه‌وقی لیسانس وه‌رگیراوه‌. خۆی له‌ نامه‌یه‌كدا ده‌ڵێ: « زمانی كوردیم پێ له‌ هه‌موو ئه‌و زمانانه‌ی كه‌ به‌ ده‌رس خویندوومن فارسی, ئینگلیسی وعه‌ره‌بی خۆشتر بووه‌. به‌خته‌وه‌رم ئه‌گه‌ر به‌ شاعیرێكی كوردم حساب كه‌ن. پێموایه‌ زمانی زگماكی باشترین كه‌ره‌سه‌ی ده‌ربذینی هه‌ستی شاعیرانه‌یه‌, به‌ڵام ناو به‌ناو شیعری فارسیم گوتوه‌, ئه‌ویش هی ئه‌وه‌ بووه‌ خوێنه‌ركه‌م فارس بووه‌.» هه‌روه‌ها سه‌عید نه‌جاری ده‌ڵێ: « سێ كوڕم هه‌ن و سێ كتێبیشم نووسیوه‌.» سه‌عید وه‌ك ماموستا له‌ خوێندگه‌كانی ناوه‌ندی بۆكان ده‌رس ده‌ڵێته‌وه‌ و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی بۆكانه‌ و له‌ گۆواره‌ كوردیه‌كانی ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ به‌رهه‌مه‌كانی چاپ كراوه‌ و به‌شداری كۆڕ وكۆمه‌ڵ وكونگره‌كانی پێك هاتوو له‌ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان بووه‌. به‌رهه‌مه‌كانی بریتین له‌ :



ته‌وژمی خه‌یڵ(كۆمه‌ڵه‌ شیعر)چاپی تابش ساڵی 1368 ته‌ورێز!



گه‌زیزه‌(كۆمه‌ڵه‌ شیعر) ساڵی 1378 چاپی شعاغ ته‌ورێز)



نه‌ورۆز (شیعر) ئاماده‌ی چاپ!



رثبوار(رۆمان) ئاماده‌ی چاپ.



 





Writing at: 1 / 3 / 1391برچسب:سه‌عید نه‌جاری (ئاسۆ),Time: By: محمد پیش بینی| |


بیستنی به‌سه‌رهاتی ژیانی سه‌ید كامیل ئیمامی (ئاوات) له‌ زمانی خۆیه‌وه, وێنه‌یه‌كی ساڵانی دوورمان بۆده‌نخشێنێ: « له‌ ساڵی 1282ی هه‌تاوی(1903) له‌ گوندی زه‌نبیل له‌ بنه‌ماڵه‌ی سه‌یدانی زه‌نبیل له‌ دایك بووم, له‌ شێعردا نازناوی ئاوات م بۆخوم  هه‌ڵبژاردووه‌, بابم خوالێخۆش بوو, سه‌ید عه‌بدولحه‌كیم كوڕی سه‌ید عه‌بدولكه‌ریمی زه‌نبیله كه هه‌ردووكیان له‌ ڕێبه‌ران و به‌ڕێوه‌به‌رانی ته‌ریقه‌تی نه‌قشی و قادری بوون, له‌ نێو خوێنده‌وار ومه‌لا وفه‌قێ دا چاوم كراوه‌, قامكی باب ومام وكه‌س وكاری خوێنده‌وار پشت پشتیان بۆكردم, له‌ ساڵی 1291(1912) دا له‌ لای مه‌لا مه‌حموودی مه‌شهور به‌ مه‌لا ڕه‌شه‌ له‌ زه‌نبیل ده‌ستم كرد به خوێندنی سیپاره‌ و ده‌رسه‌ فارسی و عه‌ره‌بیه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه و پاش دو سێ ساڵ له‌ خزمه‌ت كاكم دا خوالێخۆشبو سه‌ید محه‌مه‌د نورانی چووینه‌ خزمه‌ت مامم مه‌رحومی حاجی بابه‌ شێخ له‌ ئاوایی جه‌میان بۆ خوێندن, دو ساڵ له‌ وێ بوین و چوینه‌ دێی تورجان و له‌ لای ماموستا مه‌لا سادقی واسق بیلا درێژه‌مان به‌ خوێندن دا, دوای ساڵ و نیوێك هاتینه‌وه زه‌نبیل و له‌ خزمه‌ت ماموستا مه‌لا عه‌بدوڵای فه‌هیمی ناسراو به‌ مه‌لای ده‌رزیوه‌لی دا خوێندمان, تا ماموستا ماڵی رۆیشت بو ئاوایی كانی سێو كه‌ هه‌ر له‌وێ ئه‌مری خودای به‌ جێ هێنا و ماوه‌ی ساڵێك بێ ده‌رس ماینه‌وه و پاش ئه‌و ساڵه‌ له‌ گه‌ڵ برای زۆر خۆشه‌ویست و به‌رێزو له‌ گیانم شیرین تر كاك هه‌باس ی مه‌شهور به حه‌قیقی چووینه ئاوایی باغچه‌ی سه‌ر به شاری مه‌هاباد و له‌ خزمه‌ت ماموستا مه‌لا سه‌ید كه‌ریمی موده‌ریسی له‌ خوێندن هه‌ڵچووینه‌وه, یه‌كمان گرت و جا وه‌ره‌ ده‌رسان بخوێنه‌ و ده‌وران وه‌كه‌ و هه‌رچی شیعری بیستووته‌ ونه‌ت بیستووه‌ شێوی كه‌و وردی ده‌وه. شیعرمان ده‌كوت و به‌ ده‌سته‌وام تاریفی یه‌كترمان ده‌كرد, مه‌گه‌ر له خه‌وتن دا ده‌نا هه‌ر موشه‌رعێن و شه‌ڕه‌ شیعر و گاڵته‌ وگۆرانی و خۆشی بو, ئه‌وه‌نده‌مان دڵ خۆش بوو هه‌رچیمان ده‌خوێند زۆر زوو له‌ به‌رمان ده‌كرد وماموستا زۆرمان لێ رازی بو, هه‌روه‌ها ئێمه‌ش به‌ ته‌واوی له‌ ژیانمان رازی بووین, چه‌ند جاری دیشم گوتووه‌ به‌ قه‌ولی كوردی سه‌دبریا هه‌ر ئه‌وده‌م مردبام چونكی نه‌ له پێشدا خۆشی وام دیبو, وه‌ نه‌ له پاشان توشی هاتمه‌وه ئه‌و سه‌رده‌مه‌ كه ساڵێك بو وه‌ك باغچه‌یه‌كی سه‌وز و پڕ گوڵ وایه‌ له كێڵگه‌ی كه‌س نه‌كێڵ و به‌رده‌ ڕه‌قی ژیانمدا. له‌ ساڵی 1309(1930)دا به‌ هۆی ناساغی بابمه‌وه ده‌ستم له‌ خوێندن هه‌ڵگرت و ژنیان بۆ هێنام و سه‌رئه‌نجام له‌ ساڵی 1313(1934)دا بابم وه‌فاتی كرد و دوای ساڵێك ماڵم چووه ئاشی چۆمی زه‌نبیل و ساڵێك له‌وێ بوم و به‌ كشتوكاڵ رامبوارد و منداڵم بون به‌ ریشه‌وه دوایی ماڵم چووه‌ دێێ گه‌ردیگلان. ڕه‌نگه دۆسته‌كانم بزانن كه‌ له سه‌ره‌تای ژیانمه‌وه به ده‌ست و قه‌ڵه‌م و نووسین و گوتن وچه‌ك دژی شاو رژیمه‌كه‌ی كارم كرد وماڵم هه‌ر له گه‌ردیگلان بوو, له‌ ساڵی 1325(1946) به‌ ده‌ست به‌كرێ گیراوه‌كانی په‌هله‌وی گیرام و خرامه‌ به‌ندیخانه‌و ماوه‌ی دو ساڵ له‌ زیندانه‌كانی بۆكان و سه‌قز وورمێ ومه‌هاباد دا مامه‌وه‌, له‌ سه‌ره‌تای 1327(1948)دا ئازادكرام و هاتمه‌وه ماڵێكی سارد وسڕو بێ نان وئاو, چوونكه‌ منداڵه‌كانم ورد بوون و ته‌نیا كاكم پێیان ڕاده‌گه‌یشت, ئه‌ویش خۆی ده‌وڵه‌مه‌ند نه‌بوو به‌ڵام هه‌رچی له‌ پاش منداڵه‌كانی من مابایه‌وه بۆ خۆی و منداڵه‌كانی ده‌یان خوارد, ئیتر ماڵم بۆ خڕنه‌كراوه‌ و قسه‌ی خۆمان بێ پێشم خۆش نه‌بوو وه‌خڕی كه‌م, به‌شی ئه‌وشێوه‌م ببوایه‌ بۆ سبه‌ینێ ده‌مگوت: خودا گه‌وره‌یه وئێسته‌ش هه‌روام. له‌ ساڵی 1329(1950)دا ماڵم چووه‌ ئاوایی جه‌میان و ساڵی 1330(1951) چوومه‌ ئاوایی زه‌نبیل و ساڵی 1332(1953)چوومه ئاوایی شێخ چۆپان هه‌ر له‌و ناوچه‌ و ساڵی 1333(1954) هاتمه‌وه دێی قاقڵاوا دراوسێی زه‌نبیل و ئێستاش هه‌ر له‌و گونده‌م و خه‌ریكی كشت و كاڵم و له‌ باره‌ی هه‌ژاری و ده‌وڵه‌مه‌ندی ماڵییه‌وه وه‌ك مه‌لا گوته‌نی, به‌ردێكی قورس له‌ حه‌وشه‌ی خۆمانه به‌ جه‌وانی نه‌مده‌توانی به‌رزی كه‌مه‌وه و ئێستاش, كه‌ پیریش بوم هه‌ر بۆم به‌رز نابێته‌وه كه‌ وایه‌ هه‌ر وه‌ك خۆمم.»

سه‌د به‌هار ئێسته‌ به‌ قوربانی چله‌ی زستانه‌

رۆژی ئازادی هه‌ڵات كاتی له‌ خه‌و هه‌ستانه‌

نیشتمانه‌ بۆته‌ به‌هه‌شت, سه‌وزه وڵات وده‌روده‌شت

گه‌رچی زستانه‌ به‌ڵام چه‌شنی به‌هارستانه‌

««««»»»»

مافی خۆمه لێم گه‌ڕێن با هه‌روه‌ها بێچاره‌ بم

مه‌سخه‌ره‌ی دۆم و ودڕاجی ئه‌م سه‌ر و خواره‌بم

مه‌مكه‌نه‌ به‌رموور له به‌رچاوان به‌ ده‌نگ و باسه‌وه

با وه‌پشت گوێم خه‌ن جووانان لێم گه‌ڕێن با گواره‌ بم

هه‌روه‌كوریشێكی بێ ئیش جوانه‌ هه‌ر له‌و خواره‌ بم

گۆڕینه‌وه‌ی نامه‌ی شیعری به‌ زمانی كوردی, سه‌ر ڕای بوونی ده‌سته‌ڵاتی ساواك وهێزه‌كانی سه‌ركوت, پێوه‌ندی ئه‌ده‌بی نێوان شاعیران و بڵاوكردنه‌وه‌ی وێژه‌ی كوردی و جێگای ئاوات له‌و سه‌رده‌مه‌دا ده‌رده‌خا:

ده‌بێ قوربانی وته‌ی نه‌غزت بم

به‌ فیدای گه‌وهه‌ری پڕمه‌غزت بم

دڵ له‌ دوریت له‌ خرۆشی تۆیه      

واخه‌مین حه‌ڵقه‌ی به‌ گۆشی تۆیه‌

مه‌لا شێخ عه‌لی سوننه‌ته‌یی (خه‌مین)

دڵی وێران و شیعره‌كانی تۆش      

هه‌روه‌كوو جه‌رگی خۆمه‌ توی به‌ توێ

……

باشه‌ چیدی سه‌رت نه‌ێشێنم     

هه‌ربژی به‌و زووه‌ له‌شت نه‌پوێ

خاڵه‌ بۆ دۆستیت هه‌تاماوه      

وه‌كوو كێوه‌ له جێی خۆ نابزوێ

حاجی سه‌یید محه‌مه‌د ئه‌مینی به‌رزنجی (خاڵه‌مین)

**********************

ئیمامی نامه‌كه‌ی نامی گه‌یشت ونامه سه‌رچاوم

له‌دووری تۆ ده‌بارێ داییما فرمێسكی خوێناوم

به‌ بێ مانگی موباره‌ك لێم حه‌رامه چاوه‌كه‌م بێ تۆ

پڵاووگۆشت ودۆڵمه‌ومه‌شكه‌فی و فرنی و هه‌لیماوم

….

له‌ ڕێگای عیشقی تۆدا ڕه‌هڕه‌وانت هیچی ناوه‌ستن

هه‌موویان كامیلن وه‌ك تۆ, نه‌ هه‌ر من سه‌ر له‌ پێناوم

ئه‌گه‌ر وابێ ئه‌وه‌ی دۆستی حه‌قیقی بێ له‌ بیر ناچێ

به‌ قه‌ولی كاعه‌زیز بێتونه‌یه پێڵاوی سه‌رچاوم

عه‌بباسی حه‌قیقی(كاكه‌ هه‌باس)

**********************

 

ئه‌تۆی ئاودێری باغچه‌ی وێژه‌وانی    

له‌ باخی وێژه‌دا تۆی باخه‌وانی

ئه‌تۆی پیری به‌بیری به‌یت وباوان     

له‌ تۆڕا ئاوه‌دان بوو به‌یت و باوان

…..

ئیمامی تۆ نه‌مامی باخی وێژه‌ی       

نه‌باتی زاری بێره‌ ومرخ وچێژه‌ی

دڵت گه‌ش بێ له‌شت ساغ وسه‌رت به‌رز 

هه‌موو رۆژو هه‌موو مانگ وهه‌موو وه‌رز

بۆكان: ئیبراهیم ئه‌فخه‌می 15/3/1363هه‌تاوی

**********************

سه‌رده‌مێ تۆبولبولی ده‌نگ خۆشی ئه‌م گوڵزاره‌بوی

بولبولێكی وا كه‌ له‌م گوڵزاره‌ هه‌ر گوڵچین بووه‌

خۆم كه خه‌مبارم سه‌یید پێم وایه‌ گشت كه‌س وه‌ك منه‌

لاله‌ لای وایه‌ دڵی دنیا به‌ خوێن ڕه‌نگین بووه‌

مه‌هاباد: سه‌ییدعه‌بدوڵقادر سه‌یاده‌ت سه‌یید1364هه‌تاوی

**********************

نامه‌كه‌ی نامی كه‌ حاكی لوتفی سه‌رشار بووگه‌یی

شیعری ڕێكت مه‌رهه‌می قه‌له‌بی بریندار بوو گه‌یی

داری پڕبه‌رگ ولقی دڵ زه‌رد وزارو وشك ورووت

شیعری ئاوداری جه‌نابت ئاوی جۆبار بوو گه‌یی

بۆمنی به‌دبه‌خت وبێچاره‌ وزه‌لیل وپڕله‌ غه‌م

نامه‌كه‌ت ده‌سكێك گوڵی بۆن خۆش وبێ خار بوو گه‌یی

واسیته‌ی قاسیدله‌وه‌ختی فكرو ئه‌ندیشه‌ وخه‌یاڵ

كاغه‌زت بۆمن چه‌كیده‌ی فكری ئه‌حرار بوو گه‌یی

لوتفی بێ حه‌ددو حیسابت قووه‌تی ئیخلاسمه‌

شیعره‌كانت باعیسی فرمێسكی خۆینبار بووگه‌یی

من وه‌كوو حه‌زره‌ت له‌ شیعرا كامیل وبێ عه‌یب نیم

شیعری بێ عه‌یبت كه‌ مایه‌ی عوجبی حوززار بوو گه‌یی

سواره‌ ئیڵخانی زاده‌ (سواره‌)

**********************

شیعروهه‌ڵبه‌ستی كامیل شا نیازیان به‌وه‌ نیه‌ من وسه‌دمنی ونیومنی وه‌ك من بڵێن باشه‌, نه‌خێر عه‌تر خۆی ده‌رده‌خا و پێی ناوێ عه‌تار به‌ ته‌لاق وسوێندخواردنه‌وه‌ ڕه‌ش بێته‌وه كه‌ عه‌تری چاكه‌. به‌ بیروڕای من هێچ بوێژێكی كورد وه‌ك كاك كامیل ناتوانێ به‌هاری كورده‌واری وێنه‌ بگرێ, سه‌یریش نیه‌ ئه‌و پیاوه‌ هه‌موو ته‌مه‌نی له‌ لادێ وله‌ كوێستانی كوردستان ژیاوه‌ و زه‌ینی زۆر روونه‌ و هه‌رچی ده‌یبینێ ده‌توانێ له‌ مێشكیدا بێ كه‌م كه‌سری عه‌نباری بكاو زۆر به‌ ئامان و زامان نیشانمانی بداته‌وه‌.

شاگردێكی بچوكی سه‌ید كامیل, عه‌بدولڕه‌حمان هه‌ژار  كه‌ره‌ج 18/9/64

سه‌ید كامیل بێجگه‌ له‌ شاعیران ونوسه‌ران دۆستی نزیكی زۆر له‌ هونه‌رمه‌ندان بووه‌. زیره‌ك و كامیل وه‌ك ده‌نگ خۆش و شاعیر ئه‌ویش له‌ ناو دیوه‌خانی شێخه‌كانی زه‌نبیل, پله‌وپایه‌ی گۆرانی كوردیان به‌رز كرده‌وه. دۆستایه‌تی پیری ده‌یر سه‌ید كامیل و زیره‌كی دڵ ته‌ڕ تاراده‌یه‌ك بووه‌ كه‌ منداڵه‌كانی زیره‌ك له‌ ماڵی سه‌ید كامیل یان بارگای شێخی زه‌نبیل له‌ دایك بوون.

 سه‌ید كامیلی ئیمامی هه‌تا ته‌مه‌نی 86 ساڵی (1903-1989)ژیا, به‌ڵام به‌وته‌ی خۆی ته‌نیا ساڵێك خۆشی ژیانی چێشت! دیوانی ئاوات ساڵی 1365 له‌ لایه‌ن سه‌ید نه‌جمه‌دین ئه‌نیسی یه‌وه له‌ چاپ دراوه.                     

                                              برایم فه‌رشی- ماڵپه‌ڕی بۆكان

**********************

 

شه‌و           

                                                           سه‌ید كامیل ئیمامی(ئاوات)

نووری رۆخسارت وه‌ده‌رخه‌ ده‌ردی بێ ده‌رمانه‌ شه‌و

زوڵمه‌تی زولفت له‌ سه‌ر رووته‌ له‌ رۆژ میوانه‌ شه‌و

دوێ شوكورمه‌ردانه‌ من ڕێم برده‌ ناو زولفی ڕه‌شی

تابزانن خه‌ڵكی موڵكی دڵ: قه‌ڵای مێردانه‌ شه‌و

هه‌ر له‌ مه‌غریب تا به‌یانی بێ وچان دێت و ده‌چێ

هه‌رله‌ دووی خورشیدی خاوه‌ر وێڵ و سه‌رگه‌ردانه‌ شه‌و

كوێرونابینایه‌ ئێستا ئه‌و له‌ داخی رۆژی ڕووت

بۆیه‌ ڕه‌ش پۆش و فه‌قیر و مات و به‌سته‌زمانه‌ شه‌و

قه‌دری شه‌و چابگره‌ چاوم, شه‌مع و په‌روانه‌ ده‌ڵێن

سۆزوگریه‌ی شه‌مع هه‌ر شه‌و, سووتنی په‌روانه‌ شه‌و

عاشق و مه‌عشوق له‌ رۆژدا خۆده‌پارێزن له‌ خه‌ڵك

گه‌رپه‌نای چاكت ده‌وێ بۆ ئه‌و دوو؟بڕوانه‌ شه‌و

هه‌سته‌ كامیل به‌سیه‌ بێداری بڕۆلێی وه‌ركه‌وه

تاوڵات بێ ده‌نگ وباسه‌ وتا له‌ رۆژ میوانه‌ شه‌و

 

شاری دڵ

سه‌ید كامیل ئیمامی (ئاوات)

من ده‌ڵێم شاری دڵم باغ و گوڵستانه‌ ده‌چم   

عه‌قڵ ئه‌ڵێ ناقه‌سه‌به‌ی شۆرشی مه‌ستانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم نوخته‌یی ئه‌و ره‌زه‌یی ریزوانه‌ ده‌چم

ئه‌و ده‌ڵێ نا ره‌شه‌ جێ راوگه‌یی شه‌یتانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم مه‌سكه‌ن و ئارامگه‌یی جانانه‌ ده‌چم

ئه‌و ده‌ڵێ سه‌ربه‌سه‌ری تێكچووه‌ وێرانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم جێگه‌یی هه‌ر شێت وجنونانه‌ ده‌چم

ئه‌وده‌ڵێ,نا زه‌ده‌یی په‌نجه‌یی په‌ریانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم مه‌ركه‌زی ئه‌سراری حه‌ریفانه‌ ده‌چم

ئه‌ده‌ڵێ جێ ته‌مه‌عی چاوی حه‌سودانه‌ نه‌چی

من ده‌ڵێم وه‌ختی خه‌ته‌ر مه‌ئمه‌ن و قه‌ڵغانه‌ ده‌چم

ئه‌و ده‌ڵێ كونكونه‌ جێگه‌ی سه‌ره‌ په‌یكانه‌ نه‌چی

له‌م هه‌موچون و نه‌چونه‌ سه‌ری سوڕما كامیل

من ده‌ڵێم جوانه‌ بچم, ئه‌و ده‌ڵێ واجوانه‌ نه‌چی

 
 



Writing at: 24 / 2 / 1391برچسب:سه‌ید کامیڵی ئیمامی زه‌مبیلی,Time: By: محمد پیش بینی| |


بیوگرافی عثمان رحمان زاده

نوشته شده در آبان ۶, ۱۳۹۰

استاد عثمان رحمان‌زاده ملقب به پدر ژپتوی ایران

سال ۱۳۳۵ در روستای حمامیان شهرستان بوکان چشم به جهان گشود و در دامن سیمینه‌رود رشد و بالندگی یافت.
وی اکنون سال‌هاست که در روستای ناچیت در نزدیکی زادگاهش می‌زید و به شغل بنایی و کشاورزی مشغول است. رحمان‌زاده خانواده‌ای با ۸ فرزند (۳ دختر و ۵ پسر) دارد و علی‌رغم اینکه تحصیلات ابتدایی دارد، از سال ۱۳۶۷ به صورت خودآموخته به ساخت پیکره‌های چوبی می‌پردازد.
رحمان‌زاده تاکنون بیش از ۱۴۰۰ پیکرة چوبی به شیوة رئالیستی از رسوم و آداب مردم کردستان، طبیعت، فولکلور و شخصیت‌های منطقه ساخته است و از این آثار نمایشگاه‌های بسیاری برگزار کرده است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.    آذرماه ۱۳۷۶، سقز.
2.    اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۲، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
3.    خردادماه ۱۳۸۲، کوی دانشگاه تهران، تهران.
4.    اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۳، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین.
5.    ۲۰۰۴میلادی، موزة ئه‌منه سوره‌که، سلیمانی، کردستان عراق.
6.    نوروز ۱۳۸۵، مجتمع فرهنگی ـ هنری صلاح‌الدین ایوبی، بوکان.
7.    اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۵، آموزش و پرورش جوانرود.
8.    اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۶، آموزش و پرورش پاوه.
9.    خردادماه ۱۳۹۰، مجتمع فرهنگی ـ هنری سیمرغ، بوکان.
10.    شهریورماه ۱۳۹۰، برج میلاد، تهران.
11.    مهر ۱۳۹۰، فرهنگسرای …..، تهران.
12.    بسیاری نمایشگاه‌های دیگر در شاهین‌شهر اصفهان، خانه جوان ارومیه، شهرهای بانه و سنندج، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه شیراز و …



پدر ژپتوی ایران
 استاد عثمان رحمان‌زاده، کارگردان پیکرک‌های چوبی
مرکز پژوهش‌های تعطیلات نو – گویی کارگردان است. خودش فیلم‌نامه می‌نویسد، بازیگرهایش را انتخاب می‌کند، صحنه‌آرایی می‌کند، تهیه‌کنندگی را بر عهده می‌گیرد و نهایتا فیلم را به روی صحنه می‌آورد. جالب این‌که همه این‌ها را در ذهنش انجام می‌دهد.
برای دیدار او به استان آذربایجان غربی و شهر بوکان سفر کردیم. شهری که زادگاه هنرمندانی همچون “خاتوزین” (بانوی سفال‌گر)، “حسن زیرک” (خواننده)، “قادر عبدالله زاده” (نوازنده) و “سواره ایلخانی زاده” (شاعر) است که متاسفانه هیچ کدام امروز زنده نیستند.
استاد عثمان رحمان‌زاده 55 ساله و شغل اصلی‌اش بنایی است. علاقه وافری به ساخت پیکرک‌های چوبی دارد. خواندن و نوشتن نمی‌داند و هرگز تحت تعلیم قرار نگرفته. 5 پسر و 3 دختر دارد و تنها کوچک‌ترین دخترش به کارهای پدر علاقه نشان می‌دهد. خودش می‌گوید که فعالیت پیکرتراشی را از 10 سالگی شروع کرده و قادر است با ساخت پیکرک‌های چوبی، سبک زندگی هر قوم و طایفه‌ای را در معرض نمایش قرار دهد.
در یک کلام، استادعثمان رحمان‌زاده، هزاران پینوکیو ساخته و به آن ها جان بخشیده.
ذهن تصویری فوق‌العاده‌ای دارد. به کارهایش که نگاه کنید جزییات فراوانی در آن‌ها می‌بینید که دقت نظرش را نمایان می‌کند. او فقط پیکرک‌ها را نمی‌سازد، بلکه قبل از ساخت در ذهنش برایشان سناریو دارد و بعد از ساخت هم برای نمایش آن‌ها، صحنه‌های مختلف را کارگردانی می‌کند. همه پیکرک‌ها طوری ساخته شده‌اند که گویی با هم ارتباط برقرار می‌کنند و میانشان دیالوگ رد و بدل می‌شود.  او این پیکرک‌ها را داخل آدم حساب می‌کند
منبع:http://www.pedarjepeto-iran.com

هنرمند بوکانی به منظور نمایش فرهنگ و آداب و رسوم ملت کُرد اقدام به برپایی نمایشگاه آثار پیکره‌تراش از جنس چوب، سنگ و گل نموده است.

نمایشگاه هنرمند، "عثمان‌رحمان‌زاده" با موضوع زندگی روزمره‌ی مردم مناطق کُردنشین ایران و در قالب مجسمه‌های چوبی در میدان شهرک فرهنگیان شهرستان بوکان پذیرای علاقمندان و عموم مردم می‌باشد.

بخشی از نمایشگاهِ "پدر ژپتوی ایران" اختصاص به وقایع دلخراش و ضد انسانی بمباران‌شیمایی حلبچه توسط رژیم بعث عراق خواهد بود.

عثمان رحمان‌زاده در سال 1335 خورشیدی در روستای "حمامیان" شهرستان بوکان متولد و از سال 1367 بصورت خودآموخته اقدام به ساخت 1400 پیکره‌چوبی در نحله‌ی "رئالیستی" نموده است.

این هنرمند کُرد که به گفته‌ی وی هربار و پس از پایان نمایشگاه، من و مجسمه‌هایم نیز از سوی مسئولان به فراموشی سپرده می‌شوم
نمایشگاه آثار هنری این هنرمند بوکانی تا 15 فروردین‌ماه سال جاری دایر بوده است.

عثمان‌رحمان‌زاده هم‌اکنون در روستای "ناچیت" از توابع بوکان به شغل کشاورزی مشغول می‌باشد.





Writing at: 17 / 1 / 1391برچسب:عثمان رحمان‌زاده ملقب به پدر ژپتوی ایران ,,Time: By: محمد پیش بینی| |


گۆران لە ساڵی ١٩٠٤ یان لە ١٩٠٥دا لە ھەڵەبجە لەدایکبووە. لای باوکی قورئان ‌و سەرەتای خوێندنی خوێندووە. پاشانیش لە مزگەوتی پاشا‌ی ھەڵەبجە بووە بە فەقێ. لە دوا ساڵەکانی جەنگی جیھانیی یەکەم ‌و سەرەتای ھاتنی ئینگلیزدا، بۆ ماوەیەک ھەڵەبجە چۆڵ دەبێت ‌و خەڵک ڕوودەکەنە لادێکانی دەوروپشت. ماڵی باوکی گۆرانیش لە بەھاری ١٩١٩ەوە تا پاییزی ئەو ساڵە ڕوودەکەن چەمی بیارە ‌و لەوێ لە باخێکدا ھەوار دەخەون ‌و بۆ پایز ئەگەرێنەوە بۆ ھەڵەبجە. کە یەکەم قوتابخانەی زمانی تورک لە ھەڵەبجە دانرا، بۆ پۆلی یەکەم وەرگیراوە. وەک گۆران خۆی گێڕاویەتەوە چوونی بۆ قوتابخانە پچڕپچڕ بووە. پۆلی چوارەمی لە سەردەمی داگیرکرانی ھەڵەبجەدا لەلایەن ئینگلیز‌ەوە تەواو کردووە.

لە ١٩١٩دا سلێمان بەگی باوکی گۆران کۆچی دوایی دەکات. پاشان لە ١٩٢١دا موحەممەد بەگی برای، بە ھاندانی مستەفا سائیب، لەگەڵ عەبولواحید نووریی خاڵۆزایدا دەیاننێرێت بۆ قوتابجانەی عیلمییەی کەرکووک بۆ خوێندن. بەڵام ھەر لەو ساڵەدا موحەممەد بەگی برایشی دەکوژرێ. ئیتر گۆران کەسی وەھای نامێنێ گوزەرانی خوێندنی خۆی ‌و ژیانی دایکی ببات بەڕێوە، لەبەرئەوە دەست لە خوێندن ھەڵئەگرێت ‌و لە ساڵی ١٩٢٢ەوە تا ساڵی ١٩٢٥ گەلێ دەست تەنگی ئەچێژێ.گۆران بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٢٥دا بە مامۆستایی لە قوتابخانەی ھەڵەبجە دامەزراوە ‌و تا ١٩٣٧ لە خوێندنگەکانی ئەو ناوچەیەدا ماوەتەوە.
چالاکیی سیاسی و ڕۆژنامەوانی

پاش ١٩٣٧ ماوەیەک بێکار ئەمێنیتە و دواییش بە یارمەتیی تۆفیق وەھبی گوێزراوەتەوە بۆ دایەرەی ئەشغاڵ بەشی «کاروباری ڕێگاوبان» ‌و تا گیرانی یەکەمی لە ١٩٥١دا لەو بەشەدا ئەمێنێتەوە. لەو بەینەدا چەند ساڵێک لەگەڵ چەند ڕۆشنبیرێکی تری کورددا دەچێ بۆ یافا لە فەلەستین و لە ئێستگەی ڕادیۆی ڕۆژھەڵاتی نزیک بە مەبەستی بەشداری لە خەباتدا لە دژی فاشیزم، بەشی کوردستان دەکەنەوە.

لە تشرینی دووەمی ١٩٥٢دا لە بەندیخانەی یەکەمی دێتەدەر و دەچێ بۆ سلێمانی ‌و دەبێ بە بەرپرسی ڕۆژنامەی ژین. تا ئەیلوولی ١٩٥٤ لەسەر ئەم کارە ئەمێنێتەوە. لە ١٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٥٤دا بۆ جاری دووھەم لەگەڵ کۆمەڵێ لە ئاشتی خوازانی سلێمانی دەگیرێ و فەرمانی ساڵێ بەند و ساڵێ خستنە ژێر چاودێریی پۆلیسی بەسەردا ئەدرێ. ماوەی بەندکردنەکەی لە سلێمانی، کەرکووک، کوت، بەعقووبە ‌و نوگرە سەلمان ‌و ماوەی چاودێرییەکەشی لە بەدرە بەسەردەبا. لە ١٢ی ئەیلوولی ١٩٥٦ دا ئەم فەرمانی بەندکردنەی تەواو دەکات و ئازاد دەکرێت ‌و دەچێتە بەغدا و چەند ڕۆژێک لەوێ لە یەکێک لە پڕوژە میریەکانی خانوودا ئەبێت بە چاوەشی کرێکار.

کاتێک کە ئیسرائیل ھێرش دەباتە سەر میسر، دوای ڕاس بوونەوەی عەرەبەکان لە ئیسرائیل، بڕێک لە کوردەکانیش بە ناوی یەکگرتووی ئیسلامی لەگەڵیان پەیمانی برایەتی دەبەسن. گۆرانیش لەوانەی و دەیگرن و لە ١٧ی تشرینی دووەمی ١٩٥٦دا دادگای عورفی لە کەرکووک فەرمانی سێ ساڵ بەندی بە بارمتە دانانی ھەزار دیناری کاتی دەسەپێنێت بەسەریدا، ئەویش بەوەی کە تا سێ ساڵ ورتەوی لە دەم دەرنەیەت ‌و کردەوەی ‌وای لێ نەوەشێتەوە میری پێی دڵگران ببێ. گۆران نە ھەزار دینارەکەی ئەبێ ‌و ئە ئەشیەوێ گفتی وەھا بە میری بدات، بۆیە ئەخرێتەوە بەندیخانە ‌و تا ١٠ی ئابی ١٩٥٨ پاش سەرکەوتنی شۆڕشی ١٤ی گەلاوێژ لە زینداندا ئازاد دەکرێت. گۆران ئەم ماوەیەی بەندیخانەی کەرکووک و بەعقووبە بەسەربردووە.

پاش بەربوونی لە زیندان ئەگەڕێتەوە بۆ سلێمانی و پاش ئەوە بە ماوەیەک لەگەڵ شاندێکی میللی سەر لە یەکێتیی سۆڤیەت و چین ‌و کۆریای باکوور ئەدا.

لە سەرەتای ١٩٥٩دا سەرپەرشتیی گۆڤاری شەفەق ئەگرێتە دەست و بە ناوی بەیان دەردەکات. لە ئیسکانی سلێمانیش دایدەمەزرێنێت و تا ناوەڕاستی ١٩٦٠ کاری تێدا دەکات. ئەنجا بەبیانووی ئەوەوە کە گوایە بێپرس کاری بەجێھێشتووە – کار بەجێھێشتنەکەی بۆ چوون بوە بۆ شەقڵاوە بۆ بەشداربوون لە کۆنگرەی دووھەمی مامۆستایانی کورددا – لەسەر کار لای ‌دەبەن.

لە ناوەڕاستی ساڵی ١٩٦٠دا دێتە بەغدا و ئەبێ بە یاریدەدەری پڕۆفیسۆر لە بەشی کوردیی کۆلێژی ئادابی زانکۆی بەغدا و بە ئەندامی دەستەی نووسەرانی ڕۆژنامەی ئازادی.
چالاکییە ئەدەبییەکان

یەکەمین کۆمەڵە شێعری گۆران بە ناوی «بەھەشت و یادگار» لە ١٩٥٠ لەسەر ئەرکی عەلائەدینی سەجادی لە بەغدا لە چاپ دراوە. ناوەڕۆکی ئەم بەشی دیوانەی ھەروەکو خۆی لە سەرەتای کۆمەڵە شێعرێکیدا ئاماژەی پێ کردووە «سەرانسەر لەگەڵ بابەتەکانی جوانی و دڵداری خەریکە» و مامۆستا پێشکەشی دەکات بەو «شۆخ و نازدارانە کە جوانییان وەک تێغ نابڕێ، وەک چرا پێش چاو ڕووناک ئەکاتەوە».

لە ساڵی ١٩٥٤دا لە چاپخانەی ژین قەسیدە درێژەکەی «پەیامی کورد بۆ میھرەجانی چوارەمی گەنجان و قوتابییان لە بوخاریست» لە چاپ دەدات.

لە ١٩٥٨دا گۆران بەنیاز بووە کۆمەڵەشێعرێک بە ناوی «سروشت و دەروون» لە چاپ دا کە دوای خستنە ژێر چاپی تەواوی نەکرد کە پاشان لە لایەن «ھۆگر»ی کوڕی و براکانی لە ١٩٦٨دا بە ناوی «سروشت و دەروون لە گەڵ ئۆپەرێتی ئەنجامی یاران» لە چاپ دراوە.

گۆران زۆر باش ئاگاداری نوێ بوونەوەی ئەدەبیاتی گەلانی تر وەک تورک و ئینگلیزی بووە چون نەویستووە لە ئەدەبیاتی ڕۆژ دوور کەوێتەوە دەستی داوەتە وەرگێڕان. گۆران یەکەم شاعیری کورد بووە کە شێوازی کۆنی عەرووزی بەلا دەنێت و شیعری کوردی دەگەڕێنێتەوە بۆ شێوازی ھیجای کوردی. باوڕی وابووە کە ئەبێت شێعری کوردی لە عەرووزەوە بگرێتەوە بۆ سەر کێشی پەنجە(ھیجا)ی کوردی. ئەو کێشەی کە فلکلۆری کوردی و شیعری ھەورامی لە سەردەمی ئەردەڵانییەکان پی ھۆنراوەتەوە. ھەر لەم بارەوە دوای شیکردنەوەی مانای شیعر لە زمان چەند ناوداری جیھانی، پاشان ئەلێت: «.. بە دروستیش سەرنج بدەین ئەبینین، کە لە گشت زمانەکانی رووی زەویدا شیعرێک، بە شیعر دانرابێ و پشتاوپشت ھەتا ئێستا بە جێ ھێڵرابێ ھەر ئەو شیعرانەن، کە بە پێی تابەتێتی و پێوانەی نەتەوەی عائیدی خۆیان وەزنێک تایبەتییان ھەیە. تەنانەت قافیەش لەناو ھەندێ نەتەوەدا بە پێویستی بنجی(ئەسڵی)دائەنرێ بۆ شیعر، ئەگەرچی شیعری ئەم نەتەوانە ھەرگیز وەک ھی ئەوانی تر نەیتوانیوە بە کێوی ناوبانگی ئیتاتیکی بە ناوی شیعری پەخشانەوە، ناو بە ناو ئایا بخوێنینەوە.» ئەو نوێ خوازیە دەبێت بە ھۆی ئاڵگوڕێکی نوێ لە دنیای ئێستای شیعری کوردیدا.

گۆران بێجگە لە شیعر دەستێکی بەرزیشی لە بواری پەخشاندا بووە. پەخشانی گۆران ڕەنگدانەوەی سەردەمی ژیانی خۆیەتی و خۆیشی بەردەوام نەبووە لە سەریان و لە ڕاستیدا ئەو گرنگییەی بە شیعرەکانی داوە و ھەوڵی تازە کردنەوەی تێدا داوە بەو شێوەیە لە پەخشانەکاندا کاری نەکردووە.

لە کاتی ژیانیدا سێ دیوانە شیعری «بەھەشت و یادگار» و «فرمێسک و ھونەر» و «پەیامی کورد» ھەروەھا لە ١٩٥٣ و ١٩٦١دا ھەڵبژاردەیەکی چیرۆکی بێگانە و ھێندێ سەرنجی رەخنەگرانەی بە چاپ گەیاندووە بەڵام گۆران زۆر بە ئاوات بوو تا پێش مەرگی دیوانە شێعرەکەی لە چاپ بدرێت. لە ١٩٧٨ لیژنەیەک پێکھاتوو لە محەممەدی مەلاکەریم، دوکتۆر عێزەدین مستەفا، کاکەی فەلاح ، حەمەکەریم فەتحوڵڵا، جەلال دەباغ و ھۆگر گۆران و ھێرۆ گۆران و ئەژی گۆران بۆ کۆ کردنەوەی بەرھەم و شێعرەکانی کە زۆربەی لە گۆڤار و رۆژنامە کوردییەکانی دەرەوە و ناوەوەی عێراق بڵاو کرابوونەوە، وەک گۆڤاری ھاوار لە سووریا و ڕۆژنامەی ژیانەوە و دەنگی داس و ژین و ئازادی و گۆڤاری گەلاوێژ و دەنگی گێتی تازە و ھیوا و شەفەق و بەیان و بڵێسە و رووناھی و نامیلکەی دیاریی لاوان و یادگاری لاوانی عێراق ئەکەونە تەقالادان و بەم بۆنەیەوە ئاگاداری و بانگەوازێک بو ئەدەب دوستان لە ڕۆژنامەی «بیری نوێ» ژمارەی ٢٧٧ و «پاشکۆی عێراق» ژمارەکانی ١٢و١٣ بڵاو ئەکەنەوە. لە ئاکامدا دیوانەکەی لە ساڵی ١٩٨٠ ئەکۆیتە بەر چاوی خوێنەران و ھۆگرانی شێعری کوردی.
کۆتاییی ژیانی

لە سەرەتای ١٩٦٢دا دەردەکەوێ کە گەدەی تووشی نەخۆشیی شێرپەنجە بووە. نەشتەرگەرێکی سەرکەوتووی لە بەغدا بۆ دەکرێ بەڵام پاش وادە. پاش ئەو نەشتەرگەرییە لە نیساندا ئەچێ بۆ مۆسکۆ و سێ مانگێک لە نەخۆشخانەی کرێملین و سەنەتۆری بەرڤیخە بەسەر دەبا و پاشان ئەگەڕێتەوە بۆ ئێراق. پاش گەڕانەوەی بە ماوەیەکی کەم نەخۆشییەکەی سەرھەڵدەداتەوە. لەبەر ئەوە ئەگەڕێتەوە بۆ سلێمانی و لەوێ لە جێدا ئەکەوێ. لە ١٨ی تشرینی دووەمی ١٩٦٢ ژیانی کۆتایی پێدێت.
بەرھەمەکان

بەھەشت و یادگار، بەغدا، ١٩٥٠
فرمێسک و ھونەر، بەغدا، ١٩٦٨
سروشت و دەروون، سلێمانی، ١٩٦٩
لاوک و پەیام، سلێمانی، ١٩٦٩
دیوانی گۆران، بەغدا، ١٩٨٠

ئومێد ئاشنا کتێبی «نووسین و پەخشان و وەرگێڕاوەکانی گۆران»ی کۆکردووەتەوە و پێشەکیی بۆ نووسیوە و دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس لە ساڵی ٢٠٠٢ لە ھەولێر چاپی کردووە.
سەرچاوەکان

شیعر و ئەدەبیاتی کوردی ، بەرگی دووەم ، ڕەفیق حیلمی
نامەیەکی تایبەتی کاک ئەژی گۆران بۆ ئامادەکاری “دیوانی گۆران”
ئاگاداریەکانی تایبەتی محەمەدی مەلا کەریم

www.nusin.net



Writing at: 22 / 11 / 1390برچسب:گۆران,ژیاننامەی مامۆستا گۆران,ژیاننامەى ناودارانی کورد,Time: By: محمد پیش بینی| |


(مەحوی) ناوی مەلا موحەممەد كوڕی مەلا عوسمانی باڵخییەلە نەوەی پیر و زانای ناودار (شێخ ڕەش) , باپیریشی وەكو باوكی , ناوی مەلا عوسمان بووە , وەكو شێخ مارفی نۆدی لەگەڵ دروست كردنی سلێمانیدا هاتۆتە شاری نوێوە , (باڵخ) یش دێیەكە لە ناوچەی (ماوەت) لە شارستانی سلێمانی , مێژونوسی كورد , (موحەممەد ئەمین زەكی بەگ) دەڵێ‌ لە ساڵی 1252 ی.ك (1836-1837 ی.ز) دا لە دایك بووە , مامۆستا (عەلائەددین سەججادییش) دەڵێ‌ لە 1830 (1246 ی.ك) دا لە دایك بووە , و (كاكەی فەلاحیش) دەڵێ‌ لە 1247 ی.ك (1831-1832 ی.ز) دا لە دایك بووە , باوكی خەلیفەی شێخ عوسمان سیراجوددینی تەوێڵەی بووە, حەوت ساڵان بووە خراوەتە بەر خوێندن و ماوەیەك لای باوكی خوێندوییەتی , بۆ خوێندن چۆتە سنە و سابڵاغیش و لای مەلا عەبدوڵای پیرەباب خوێندویەتی , پاشان گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی و لای مەلا ناودارەكانی ئەو ناوچەیە خوێندویەتی , ئەوجا چوە بۆ بەغداد و بوە بە فەقێ‌ زانای بە ناوبانگی كورد مفتی زەهاوی و ئیجازەی مەلایەتی لای ئەو وەرگرتووە , دیسان مامۆستا عەلائەددین سەججادی دەڵێ‌ پاش ئیجازە وەرگرتنی لە 1859 ی.ز دا بووە بە مەلای مزگەوتی ئیمامی ئەزەم لە بەغداد , بەڵام لە 1862 دا بەغدای بەجێ هێشتووە و گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی و بوە بە ئەندامی دادگا . لە 1868 دا بە هۆی مردنی باوكییەوە دەستی لە كاری میری كێشاوەتەوە و بۆەتەوە بە مەلا و دەستی كردەوە بە دەرز وتنەوە بە فەقێیان,مەلا حەسەنی كوڕی مەلا عەلیی قزڵجی و مەلا مەحمودی مەزناوەیی و مەلا سەعید ئەفەندیی نایب ئۆغڵیی كەركوك و مەلا عەزیزی موفتی سلێمانی لە ناوبانگترین فەقێكانی بوون , هەر بە ڕێچكەی باوكیا تەریقەی گرتوەتەبەر و بووە بە خەلیفەی شێخ بەهائوددینی كوڕی شێخ عوسمانی تەوێڵە.وەكو مامۆستا شێخ موحەمەدی خاڵیش لە (مفتی زەهاوی) یەكەیدا نوسیویەتی , مەحوی لە ساڵی 1291ی.ك (1874-1875ی.ز)دا لەگەڵ چەند مەلایەك لە سلێمانییەوە نەفی كراون بۆ بەغداد ,ناوبراو هیچی تری لە بارەی ئەم نەفی كردنە و هۆیەكەی و چۆنیەتی گەڕانەوەی مەحوییەوە لەوەو پاش بۆ سلێمانی , نەنوسیوە. مەحوی , لە 1883دا بەپێی قسەی مامۆستا سەججادی چووە بۆ حەج و لەوێوە چوە بۆ ئەستەموڵ و ڕێگەی پیاوماقوڵانی كوردەوە لە ئەستەم بووڵ چاوی بە سوڵتان عەبدولحەمید عوسمانی كەوتوە , سوڵتان ڕێزێكی زۆری لێگرتووە و فەرمانی داوە خانەقایەكیان لە سولەیمانی بۆ كردۆتەوە كە ئێستا بە (خانەقای مەحوی) بەناوبانگە , مەعاشێكیشی بەناوی خزمەتكردنی هەژارانەوە بۆ بڕیوەتەوە , دواتر گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی, تا مردنی لە سەرەتای شەشەڵانی 1334 (تشرینی یەكەمی 1906)دا.
خانەقای مەحوی

ساڵی ١٨٨٣ چووە بۆ حەج، لە هاتنەوەیدا چووە بۆ ئەستەنبوڵ کە ئەو کاتە پایتەختی دەوڵەتی عوسمانی بوو، لە ڕێگەی پیاوە کوردەکانەوە لە ئەستەنبوڵ بە دیداری سوڵتان عەبدول حەمیدی دووەم ئەگات، و سوڵتان زۆر عیلم و تەسەوفی مەحوی بە دڵ ئەبێت، هەر لەبەرئەمەش بڕیار ئەدات خانەقایەکی بۆ بکرێتەوە لە سلێمانی، کە بە خانەقای مەحوی ناسرا. و مەحوی لە دوای گەڕانەوەی بۆ سلێمانی و لە خانەقاکەی بەردەوام دەبێت لە وانە ووتنەوە زانست و ڕابەریکردنی خەڵک لە تەسەووفدا.

مەحوی لە خانەقاکەیدا کاتەکانی بۆ سێ بەش دابەش دەکات، بەشێکی بۆ وانەووتنەوە و بەشێکی بۆ دانیشتن لەگەڵ خەڵک و ئامۆژگاری کردنیان و بە شێکی تری بۆ نوێژ و یادی خوا و بیرکردنەوە.
کەسایەتی مەحوی

مەحوی پیاوێکی باڵابەرز و سوور وسپی و چاوگەورە بووە، رێشێکی درێژی هەبووە و بە نەرمی و هێمنی قسەی کردووە، مێزەری سپی و کەواو سەڵتەی لەبەرکردووە، و هەر لە سەرەتای ژیانییەوە خولیای گۆشەگیری بووە و گەرمی هەست و سۆزەکانی دەرگای شیعری بۆ ئاوەڵا کرد، هەروەها ئەو ژینگە و خێزانەی مەحوی تیا پەروەردە بووە کردوویەتی بە شاعیرێکی تەسەووف، هەروەها شاعیرێکی وەردەکاربوو و تەواوکردنی هەندێک لە قەسیدەکانی لە مانگێکەوە تا ساڵێکی خایاندووە.
ناوەڕۆک و ڕووخساری هۆنراوەکانی

شیعرەکانی مەحوی لەسەر مانا و بیرکردنەوەیەکی تەواو قوڵ ئەوەستێت و بەگشتی هۆنراوەکانی لەسەر چەندین تەوەری جیاواز ئەدوێت، لەوانە شانازی کردن بە نەتەوەی کورد و زمانی کوردییەوە لە هەندێک لە شیعرەکانیدا، هەروەها هەڵوێستی توندی شاعیر بەرامبەر ستەمکار و زۆرداران لە شیعرەکانیدا ڕەنگ ئەداتەوە لەگەڵ بەگژداچوونی ئەوانەی بازرگانی بەسەر ئایینەوە ئەکەن، زۆرترین بەشی شیعرەکانی لە چوارچێوەی جوانی و خۆشەویستی و عەشق دەسوڕێتەوە هەروەها چەندیین شیعری هەیە لە بواری ڕاستی پەرستی و فەلسەفەدا و لە ستایشی ئایینی و تەسەووفدا.

مەحوى وەکو شاعیرانى سەردەمى و پێشووتر لەخۆى کێشى عەرووزى عەرەبى بەکارهێناوە، هەروەها یەکێتى قافییە پاراستووە، بەواتایەک کە سەرانسەرى هۆنراوەکە لەسەر یەک قافیەیە. بەهۆى ئەوەى زمانى کوردى لەو سەردەمەدا هێز و تینى ئێستاى نەبووە، مەحوى وشەى فارسى و عەرەبى زۆر بەکارهێناوە، هەروەها وشەکارى و وردەکارى زۆرى بەکارهێناوە و بەدواى وشە دەربڕینى گراندا گەڕاوە.

لە هەمان کاتدا مەحووی لەگەڵ زمانی کوردیدا بە زمانی فارسی و عەرەبی چەندین هۆنراوەی نووسیوە.
چەند نموونەیەک لە هۆنراوەکانی
غەزەلیات

بەشی زۆری شیعرەکانی مەحوی لە چوارچێوەی غەزەلیاتدایە و ئەم پارچە شیعرەی خوارەوە نموونەیەکە لەو شیعرانە؛
بە نووری بادە کەشفی زوڵمەتی تەقوا نەکەم، چ بکەم!         بە شەمعێکــــی وەهــا چــــاری شەوێکـــی وا نەکەم، چ بکەم!
لە خەزنەی دڵمدا هەرچی هەیە، هـەر داغــی ســەودایە         دەسا ئەم نەقدە دەردی عیشقی پێ سەودا نەکەم، چ بکەم!
لەگەڵ دەستــی مەلا ڕێ ناکــەوێ زوننــاری زوڵفـــــی یار         وەکو “شێخ” ئیختیــــاری مەزهەبی “تەرسا” نەکەم، چ بکەم!
لە ڕێی ئەو شۆخـــەدا خۆم کردە خاک و پێـــی نەنا پێما         دەسا خاکـــــی هەموو عالەم بەســــەر خۆما نەکەم، چ بکەم!
دەمێکە شــــاری پڕ شــۆری مەحەببەت مات و خامۆشــە         بە قانوونـــــی تەجەننون شۆڕشـــــێ ئینـــشا نەکەم، چ بکەم!
لە چاوانـــم نەمـــا بۆ گریـــە، نۆبـــەی سەجدە بەردەریـــە         سیــا ساڵـــم نەبـــارە، نوێــــــژی ئیستیســقا نەکەم، چ بکەم!
لەسەر تۆم دوشـمنە دنیــــــا، قەزیـــەم “مانــع الجمـع”ە         کە تەرکــی تۆ نەکــەم، تەرکــی هەموو دنیـــا نەکەم، چ بکەم!
بەجێ ماوم لە یاران، نا بە جـــێ ماوم، ئەجــەل زوو بە         بە مــردن لەم قوســووری ژیــنە ئیستیــــــعفا نەکەم، چ بکەم!
ئەوا لەیلا بە ڕۆژی حەشــــر ئەدا وادەی لیــقا مەحــوی!         هەتــــــــا قامــی قیــــــامەت، ئاهـ و واوەیـــــلا نەکەم، چ بکەم!
ئایینی

ئەم چەند دێڕەی خوارەوە نموونەیەکن لە هۆنراوە ئایینییەکانی مەحوی و بەشێکن لە قەسیدەی بەحری نوور کە ستایشی پیغەمبەری ئیسلامی تێدادەکات و قەسیدەکە خۆی لە ١٢٤ دێڕ پێک هاتووە.
“و صلى الله على” ئەو بەحری نووری عیلم و عیرفانە         کە دەرکی غــەوری ناکا “غیــــر علـــــم الله سبـــــحان”ە
“و صلی الله علی” ئەو زاتی پاکی قودســــــــی ئایاتە         کە ئەخلاقی پەسەندیدەی جەنابـــــی حەیــــی مەننانــــــە
“و صلی الله علی” ئەو حەزرەتـــــــەی ساحێب کەماڵاتە         کە ئەعلا و موعجیزەی، قوربانی بم من، نووری قورئانـــە
لە تاریکـــی شـــــەوی کوفرا بە یەک دەم لەمعێــــکی دا         هەزار و سێ ســــەد و بیســــت و دووە، دنیا چراخانـــــە
چرایەک نووری بێچــــوونی مومیـــــددی بێ، دەبێ وا بێ         چرایەک دەستی قودرەت خۆشی کا، بۆ تا ئەبەد مــــــانە
“تعالی الله” بە دوو دەهـ بوو کە هەردوو عالەمی داگرت         بنازم بەم کەماڵی عەزم و حەزم و شەوکەت و شــــــــانە
لەگەڵ ئەم ئیحتیـــــشامە زوهـــــدی دنیایــــی تەماشا کە         کە یەک لەت نانی جۆ بوو قوتی، یا خورما دوو سێ دانە
فەلەک جاهێ سەری خەرمانی تا عەرش، ئەڵبەتە نابێ         تەنازوول کا عولـــــــووی هیممەتـــــی بۆ دەنکــــــە زیزانــــــە
موهیممێ غەیری زاتـــی حەی لە هیممەتیــــا نیە، ئیللا         لەبەر ئەم ئوممەتە بێ هیممەتــــــــە دائیـــــــم بە ئەحزانە
لەبارەی مەحووییەوە ووتراوە

مەحوی یەکێک لە دیارترین و ناسراوترین هۆنراوەنووسانی کوردە و کەم تا زۆر نووسەر و ڕەخنەگر و شاعیرانی کورد لە بارەیانەوە نووسیوە هەروەها زۆر لە شاعیران لە هۆنراوەکانیاندا بە شانی مەحوویدا هەڵیانداوە، لەوانە؛ سالمی ساحێبقڕان و مەلا موحەممەد خاکی و حاجی قادری کۆیی و مەلا کاکە حەمەی ناری و سەیید ئەحمەدی نەقییبی و فەوزی و عەلی کەمال باپیر ئاغا و حەمدی و زۆر لە شاعیر و نووسەر و ڕەخنەگرەکانی تر ستایشی مەحوی و شیعرە قوڵەکانیان کردووە.

وەک نموونەیەک لەسەر ئەو هۆنراوەنەی لەسەر مەحوی نووسراون، ئەم دووپارچە هۆنراوەیەی خوارەوەن، کە پارچەی یەکەمیان شێخ ئەحمەد شێخ غەنی ناسراو بە فەوزی نووسیویەتی؛
گەرچی نالی و کوردی و سالم لە دەوری “ماضی”یا         خاوەنی دیوانی عالی بوون لە شیعری کوردییا
گۆیی سەبقەت هەر لە ئاوا مابوو “مەحوی” پێی گەیشت         خستیەوە مەیدان بە جێی هێشتن لە عەسری “ثانی”یا

پارچە هۆنراوەی دووەم، عەلی کەمال باپیر ئاغا نووسیویەتی؛
چونکە بەندەی حەزرەتی “مەحوی”م و شاگردی ئەوم         وائەزانم واریسی تەختی شاهی کەیخوسرەوم
داخەکەم ئەولادەکانی دەرحەقی من بێ وەفان         وا ئەزانن بەندە مردووم یاخۆ سەرمەستی خەوم
دیوانی مەحوی

دیوانی مەحوی، کۆمەڵە شیعرەکانی مەحوی لە خۆ دەگرێت، هاوکات لەگەڵ زۆر لەو ووتار و بابەت و شیعرانەی لە بارەی مەحوویەوە نوسراوەن وەک پاشبەند لە کتێبەکەدا هەن، و شیعرەکانی مەحوی دابەشکراوە بۆ غەزلیات و شیعری ئایینی و چوار خشتەکییەکان و تاکەکان و بەشی عەرەبی و بەشی فارسی هاوکات هەر یەکێک لەم پۆڵێنانە بە پێی ڕیزبەندی ئەلفبێی کۆتایی دێڕە هۆنراوەکان ڕیزبەند کراون.

ئەو سەرچاوانەی دیوانەکانی مەحوویان لێ وەرگیراوە لە سەرەتادا نوسراوەکانی دەستی شێخ مەلا عومەری مەحوی کوڕی شاعیر و هەندێک دەستنووسی تری بنەماڵەکەیان بوون و پاشان شیخ موحەممەدی مەحوی بە بەراوردکردنی دیوانەکەی چاپی ١٩٢٢ لەگەڵ دەستنووسەکاندا دیوانەکەی نووسیوەتەوە و لە ساڵانی ١٩٦٠ و ١٩٦١دا لەگەڵ گۆران و کاکەی فەلاحدا ڕاستیان کردۆتەوە و خستویانەتە سەر ڕێنووسی نوێی کورد.

اشان هەریەک لە مەلا عەبدولکەریم مودەریس و محەمەدی کوڕی شیعرەکانیان لێکداوەتەوە و هەروەها بە هاوکاری کاکەی فەلاح و شێخ موحەممەد مەحوی دیوانەکەیان بە شێوەیەکی جوان بە چاپ گەیاندووە.
کۆچی دوایی

مەحوی لە تشرینی یەکەمی ١٩٠٦دا ژیانی دوایی ھات و لە یەکێک لە ژوورەکانی خانەقاکەیدا بە خاک سپێردرا.
سەرچاوەکان

ژیانی مەحوی: یانەی كوردسایت
دیوانی مەحوی، لێکۆڵینەوە و لێکدانەوەی؛ مەلا عەبولکەریمی مودەریس و موحەممەدی مەلا کەریم
چەند سەرنجێک لەسەر شیعرەکانی مەحوی، لێکۆڵینەوەی؛ کاکە فەلاح
مێژووی ئەدەبی کوردی، عەلائەدین سوجادی
خۆلاسەی تاریخی کورد و کوردستان، موحەممەد ئەمین زەکی بەگ

www.nusin.net





عەبدولڕەحمان شەرەفکەندی ناسراو بە ھەژار(١٩٢٠ – ٢١ی شوباتی ١٩٩٠)

لە گەورەترین نووسەران و شاعیران و وەرگێڕانی کورد بووە و خاوەنی ژمارەیەکی زۆر بەرھەمی ئەدەبی پڕپیتە. ھەژار برای گەورەی سادق شەرەفکەندی سکرتێریی گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بوو.ناوی «عەبدولڕەحمانی شەرفکەندی»یە و کوڕی حاجی مەلا محەمەد بووە و لە ساڵی ١٩٢٠دا لە مەھاباد دایک بووە لەوێ خوێندوویەتی. لە ساڵی ١٩٤٠ دەستی بە شیعر وتن کردووە و شیعرەکانی ئەحمەدی خانی ، وەفایی و مەلای جزیری کاریگەری لەسەر ھەستی بووە. ھەژار لە کۆماری کوردستان‌دا دەوری ھەبووە و لەگەڵ ھێمن لە لایەن کۆمارەوە بە «شاعیری نەتەوەیی کوردستان» دەناسرێن. دوای تێکچوونی کۆماری مەھاباد لە ئازاری‌ ١٩٤٧دا مەجبوور بە جێ‌ھێشتنی وڵاتی ئە‌بێ و ماوەی ٣٠ ساڵ لە باشووری کوردستان و دواییش لە شاری بەغدا نیشتەجێ بووە. لە پایزی ١٩٤٧ بۆ چارەسەر کردنی نەخۆشیی سیل بوو، دەچێتە لوبنان و دوای چاکبوونەوەی ماوەیەک لە سووریا دەمێنێتەوە دوای ھەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلوول بە سەرکردایەتی مستەفا بارزانی و لە ساڵی ١٩٦١دا، ھەژار دەچێتە پاڵ شۆڕشەکە. کاتێک ڕێککەوتتنامەی ١١ی ئاداری ١٩٧٠ لە نێوانی سەرکردایەتی شۆڕشی کورد و حکومەتی ئێراق مۆرکرا، ناردرا بەغدا بۆ ڕێکخستنی کاروباری یەکێتی نووسەرانی کورد کە تازە لە ١٠ی شوباتی ١٩٧٠دا دامەزرا بوو، لە کۆنگرەیەکەی ئەو یەکێتییە بە سەرۆکی دەستەی بەڕێوبەر ھەڵبژێردرا و لە ھەمان کاتیشدا کرا بە ئەندام لە کۆڕی زانیاری کورد و توانی لە ساڵی ١٩٧٢دا پەرتووکی شەرەفنامەی شەرەفخانی بەدلیسی لە فارسییەوە بکاتە کوردی و لە چاپخانەی کۆڕی زانیاری کورد چاپی بکات.

لەدوای بە ئاکام نەگەشتنی شۆڕشی ئەیلوول لە ساڵی ١٩٧٥دا ڕۆشتە شاری کەرەجی ئێران و تا کۆتایی ژیانی (ساڵی ١٩٩٠) لەوێ مایەوە. ھەژار لە ژیانیدا گەلێ تاڵی و ئاوارەیی کێشاوە. دوای مردنی تەرمەکەی بەرەو موکریان ھێندراوە و له گورستان (باغ فردوس)ی شاری مه هاباد نیژرا.
بەرھەمەکان
بە کوردی

بەیتی سەرە مەڕ، لە ١٩٥٧ لە شام چاپیکردووە
چێشتی مجێور، یادداشتەکانی خۆیەتی
ئاڵە کۆک
بەیتی سەرە مەڕ
مەم و زین، ھەر بە ھۆنراوە لە کورمانجییە وەریگێڕاوەتەوە بۆ سۆرانی
بۆ کوردستان، دیوانی ھەژار، ١٩٦٥
شەرەفنامەی شەرەفخانی بەدلیسی، لە فارسییەوە بۆ کوردی
چوارینەکانی خەیام
مێژووی ئەردەڵان
یەک لە پەنای خاڵ و سیفری بێ بڕانەوە، نووسینی عەلی شەریعەتی، لە فارسییەوە بۆ کوردی
دایە، باوە، کێ خراوە؟
شەرحی دیوانی مەلای جزیری
بیرەوەریەکانی ژیان
قورئان بە کوردی
ھۆزی لە بیرکراوی گاوان، نووسینی دوکتۆر مستەفا جەواد، لە عەرەبییەوە کردوویەتیە کوردی
فەرەنگی ھەنبانە بۆرینە «کوردی بە کوردی و فارسی» ، تاران، ١٩٩٠
دیوانی شێخ ئەحمەدی جزیری، دەق و مانا لێکدانەوە

بە فارسی

تاریخ سلیمانیه (مێژووی سلێمانی)
روابط فرهنگی ایران و مصر (پەیوەندیە کولتورییەکانی نێوان ئێران و میسر)
قانون در طب،نوسراوەی ئیبن سینا لە عەرەبییەوە بۆ فارسی
آثارالبلاد و اخبارالعباد زکریا قزوینی لە عەرەبییەوە بۆ فارسی

نموونەی ھۆنراوەکانی ھەژار
ھەرکوردم
بە دەربەدەری یان لە ماڵی خۆم         لە خاکی عەرەب لە ئێران و ڕۆم
کۆک و پۆشتە بم، ڕووت و ڕەجاڵ بم         کۆشکم دەقات بێ وێرانە ماڵ بم
ئازا و ڕزگار بم شادان و خەندان         یان زەنجیر لە مل ‌لە سووچی زیندان
ساغ بم جحێل بم بگرم گوێ سوانان         یان زار و نزار لە نەخۆشـخانان
دانیشم لە سەر تەختی خونکاری         یـان لە کۆڵانان بکـەم ھـەژاری
کوردم و لە ڕێی خاکی کوردستان         سەرلەپێناوم گیان لە سەر دەستان
بە کوردی دەژیم بە کوردی دەمرم         بە کوردی دەدەم وەرامی قــەبرم
بە کوردی دیسان زیندوو دەبمەوە         لەو دونیاش بۆ کورد تێ ھەڵدەچمەوە

www.nusin.net



Writing at: 22 / 11 / 1390برچسب:مامۆستا هه‌ژار,ژیاننامەى ناودارانی هونه‌ر,هەژار موکریانی,Time: By: محمد پیش بینی| |



به ریز کاک قادر عبدوالله زاده ناسراو به (قاله مه ره) یه کیک که ژه نیاره به توانیاکانی ئامیری شمشال بو که له کورستان ده ژیا. قاله مه ره له ته واوی شار و شاروچکه کانی کوردتان پیاویکی ناسراو بوو. ئامیر لیدانی قاله مه ره هه ستیکی زور خوشی به م که سانه ده دا که له نیزیکه وه گویان لی ده گرت. قاله مه ره له زیاتر له 20 وه لاتی جیهان به رنامه ی به ریوه برد و یه کیک له تواناترین ژه نیاره کانی ئیران و به تایبه ت کوردستان بوو. روحی شاد بی . . .


کاک قادر از خانوادهای فقیر در اطراف بوکان متولد شد. از کودکی به کار کشاورزی و چوپانی پرداخته است. به گفته خودش از کودکی با شمشال همدم بوده است و چون مردم دوست و به هنری که داشته علاقه زیادی داشته است هر جا و هر شهر و هر کوهساری و برای هر کسی شمشال می نواخته است. و مردم نیز بدان اهمیت میدادند و وی را مورد احترام قرار میدادند. تنها راه کسب درآمدش هم نی زنی است و از این راه امرار معاش میکند.
کاک قادر به شمشال خود علاقه زیادی دارد و به گفته وی کسی از شمشالی که او دارد ندارد و نمیتواند درست کند. این شمشال را کاک قادر حدود ۳۰ سال قبل از یک سید با یک راس گوسفند معاوضه کرده است. کاک قادر می گوید بعد از مرگ من فلوتم را به موزه کردستان عراق منتقل کنید چون قدیمی و از نیا کانان کرد بر جای مانده و به دست من رسیده است و قدمت آن به ۱۵۰ سال قبل می رسد.

افتخارات
وی دارای عناوین زیادی می باشد که بعضی عبارتند از:

۱۹۹۳ جایزه آلمان به بهترین و اصولی ترین نوع نینوازی (وی جایزه سال ۱۹۹۳ خود را به دلیل فقر مالی نتوانست دریافت کند.)

۲۰۰۲جایزه ویژه انفال در سلیمانیه (پیره مرد)
۲۰۰۳جایزه مردم بوکان به کاک قادر
و چندین جایزه دیگر از مردم کردستان ایران و عراق


Writing at: 3 / 11 / 1390برچسب:قاله مه ره,ژیاننامەى ناودارانی هونه‌ر,قادر عبدوالله زاده,Time: By: محمد پیش بینی| |




عو سمانه سوور له سالی1319 هه تاوی له گوندی هه باس ئاوا_سه ر به شارێ بۆکان له دایک بووه شوێنی نیشته جێ بوون : شارێ بۆکان مامۆستاکه ی : مامۆستا ی خوا لێخۆش بوو قادر عه بدوڵازاده(قاله مه ڕه).هه وه ڵ جارشمشاڵ ژه ن بووه له پاشان ئامێری دوزه له و نایه ی ژه ندووه... گۆرانی بیژانی هاوکار: [خوا لێخۆش بووان عه بدوڵای هوشمه ند(عه به ده ڕژێ)... سه ید محه مه دی سه فایی...سمایل ئاغای عه باسی(چه وگالی). عه لی خه ندان]... سه ید عه لی سه ر ده شتی... ئه بوبه کر قه ره گوێزی... سه ید برایم سه قزی... خه لاته هونه ریه کان:وه رگرتنی پله ی یه که م له فیستیواڵی فه جر له تاران--- وه رگرتنی پله ی یه که م له فیستیواڵی مۆسیقایی شاری کرمان--- وه رگرتنی پله ی دووهه م له فیستیواڵی مۆسیقایی شاری سنه. هاوکاری له گه ڵ هۆنه رمه ند خه بات مه ولودی له گروپی مۆسیقایی ژینۆ کاتێک که مامۆستا حه سه ن زیره ک له کانی مه لا ئه حمه دی شاری بانه چایی خانه ی بووه ئه م هونه ر مه نده به ریزه چووه بۆ لای و له زه‌ماوه ندی بنه ماڵه کانی(ره سوڵ زاده –شه فیعی-تورکی)نایه ی بۆ لیداوه. ده توانین به یه قینه وه بڵین مامۆستا له ژه نینی مێلۆدیه خێراکان بۆ هه ڵ په رکی بێ وێنه یه و یه ک جار شاره زایه.
عو سمانه سوور له سالی1319 هه تاوی
له گوندی هه باس ئاوا_سه ر به شارێ بۆکان له دایک بووه

شوێنی نیشته جێ بوون : شارێ بۆکان

مامۆستاکه ی : مامۆستا ی خوا لێخۆش بوو قادر عه بدوڵازاده(قاله مه ڕه).هه وه ڵ جارشمشاڵ ژه ن بووه له پاشان ئامێری دوزه له و نایه ی ژه ندووه...


گۆرانی بیژانی هاوکار: [خوا لێخۆش بووان عه بدوڵای هوشمه ند(عه به ده ڕژێ)... سه ید محه مه دی سه فایی...سمایل ئاغای عه باسی(چه وگالی). عه لی خه ندان]... سه ید عه لی سه ر ده شتی... ئه بوبه کر قه ره گوێزی... سه ید برایم سه قزی...


خه لاته هونه ریه کان:وه رگرتنی پله ی یه که م له فیستیواڵی فه جر له تاران--- وه رگرتنی پله ی یه که م له فیستیواڵی مۆسیقایی شاری کرمان--- وه رگرتنی پله ی دووهه م له فیستیواڵی مۆسیقایی شاری سنه.

هاوکاری له گه ڵ هۆنه رمه ند خه بات مه ولودی له گروپی مۆسیقایی ژینۆ

کاتێک که مامۆستا حه سه ن زیره ک له کانی مه لا ئه حمه دی شاری بانه چایی خانه ی بووه ئه م هونه ر مه نده به ریزه چووه بۆ لای و له زه‌ماوه ندی بنه ماڵه کانی(ره سوڵ زاده –شه فیعی-تورکی)نایه ی بۆ لیداوه.

ده توانین به یه قینه وه بڵین مامۆستا له ژه نینی مێلۆدیه خێراکان بۆ هه ڵ په رکی بێ وێنه یه و یه ک جار شاره زایه



Writing at: 3 / 11 / 1390برچسب:عو سمانه سوور,ژیاننامەى ناودارانی هونه‌ر,Time: By: محمد پیش بینی| |


 

گۆرانی بێژی ناوداری كوردستان،هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن زیره‌ك له‌ شاری بۆكان (رۆژهه‌ڵاتی کوردستان) له‌ ساڵی ١٩٢١ هاتۆته‌ دنیاوه‌.

حه‌سه‌ن زیره‌ك ئه‌گه‌ر له‌ بنه‌ماڵه‌یه‌كی هه‌ژار بوو به‌ڵام هه‌ر له‌ هه‌رزه‌كارییه‌وه‌ توانی به‌ ده‌نگه‌ ناسكه‌كه‌ی خۆی ببێته‌ ئاوازێ له‌ گوێی هه‌موو كردێكدا بزره‌نگێته‌وه‌. حه‌سه‌ن زیره‌ك له‌ ژیاندا ئازاری زۆری كێشا.


ژیاننامه‌ی حه سه ن زیره ك: هونه‌رمه‌ندی گۆرانیبێژی ناوداری

کورد حه‌سه‌ن زیره‌ک له‌ گه‌ڕه‌کی سه‌ر قه‌ڵا، هه‌ر ئه‌و شوێنه‌ی که‌ قه‌ڵای سه‌ردار و مزگه‌وتی جامیعه‌و حه‌وزه‌گه‌وره‌ی بۆکانی لێ هه‌ڵکه‌وتووه‌، له‌ رۆژی 29 / 11 / 1921 له‌ دایک بووه‌.
یازده‌ ساڵان ده‌بێ که‌ باوکی له‌ده‌ست ده‌دا و دایکیشی مێرد ده‌کاته‌وه‌. زیره‌ک و خوشک و براکانی ده‌که‌ونه‌ ژیانێکی پڕ له‌ سه‌خڵه‌تی جیا له‌ یه‌ک. هونه‌رمه‌ندی شانۆکار برایم �?ه‌ڕشی سه‌باره‌ت به‌ ژیانی حه‌سه‌نزیره‌کده‌نوسێ: ‌پێناسه ی حه سه ن زیرهک به پێی ناسنامه ی ژماره 735 ی ئیداره ی سه بتی ئه حوالی شاری بۆکان،به مجۆره یه: ناو حه‌سه‌ن، شۆره تی زله "بۆکانی". ناوی باوك عه‌وڵازله بۆکانی
. ناوی دایك: ئامین. رۆژی له‌دایکبوون: 29/11/1921. اوێنیله‌دایکبوون: شاری بۆکان. شوێنی وه‌رگرتنی ناسنامه‌: بۆکان، گه‌ڕه‌کی له‌دایکبوون: گه‌ڕه‌کی سه‌ر قه‌ڵا. خشته‌ی ژیانی هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن زیره‌ک: له ته مه نی ژێر ده ساڵیدا له گه ڵ عه به چاوه ش و حه‌مه حسێن چاوه ش له شاییه‌کانی ناو شار و گونده کانی بۆکان گۆرانی چریوه .
له حه وت و هه شت ساڵیدا شاگرد مسگه‌ری و قاوه‌چییه‌تی ده‌کاو هه روها له به ر گاڕانی ماڵه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانی بۆکان بووه‌ . حه‌سه‌ن زیره‌ک 11 ساڵان ده‌بێ که‌ باوکی له‌ده‌ست ده‌دا و دایکی شوو ده‌کاته‌وه‌. له‌و ساڵه‌وه‌ هه‌تیو ده‌مێنێته‌وه‌ و بۆ بژیو ده‌ست ده‌کا به‌ قاوه‌چێتی و چاوساخی و شۆ�?یری و گزیری ئاغاوات و ..... ساڵی 1953 بۆ یه‌که‌م جار ده‌نگی له‌ رادیۆی کوردی به‌غدا بیستراوه‌. 14 ی گه‌لاوێژی 1958 گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ ئێران، هه‌ر له‌و ساڵه‌دا له‌گه‌ڵ مێدیای زه‌ندی زه‌ماوه‌ندی کردووه‌. له‌ ساڵانی 1960 – 1961 له‌ شاری سلێمانی له‌ تیپی شانۆی هونه‌ره‌جوانه‌کان له‌گه‌ڵ سێوه‌خان و ره‌شۆڵ عه‌بدوڵڵا له‌ شانۆنامه‌کانی (بوکی ژێر ده‌واری ره‌ش، خه‌سوو یان ئه‌ژدیها ، ته‌ڕپیر) به‌شداری کردووه‌. له‌ نێوان ساڵانی 1967 – 1968 له‌ شاری سه‌قز هۆتێلی سێ ئه‌ستێره‌ی هه‌بووه‌ که‌ بۆخۆی له‌وێ گۆرانی گوتووه‌.

ساڵی 1971 نه‌خۆشی هێرشی بۆ دێنێ و شێرپه‌نجه‌ی جه‌رگ له‌ عه‌ردی ده‌دا و دوای ماوه‌یه‌کی زۆر له‌ جێگادا که‌وتن له‌ رۆژی 26/6/ 1972 له‌ شاری بۆکان ماڵئاوایی له‌ زێد و نێشتمانه‌که‌ی ده‌کا و له‌ سه‌ر وه‌سێتی خۆی له‌ داوێنی کێوی ناڵه‌شکێنه‌ که‌ ده‌ڕوانێته‌ بۆکان ئه‌سپارده‌ی دایکی نیشتمان ده‌کری


حسن زیرک(۱۹۲۶-۱۹72(خواننده ترانه‌های کردی در مناطق کردنشین غرب ایران بود. از وی آوازها و ترانه‌های کردی زیادی به جا مانده‌است.

زندگی

حسن زیرک در ۸ آذر ۱۳۰۰ (۲۹/۱۱/۱۹۲۱ میلادی) در محلهٔ قلعهٔ سردار شهر کردنشین بوکان به دنیا آمد. در سن‌ پنج سالگی‌ پدرش درگذشت‌ و زندگی‌ را در رنج‌ گذراند. چندی در شهرهای‌ کردستان‌ ایران و عراق سپری‌ کرد. یکی‌ از شهرهایی‌ که‌ در آن‌ مدت‌ زیادی‌ اقامت‌ داشت‌ کرمانشاه بود. همکاری‌ او در این‌ شهر با هنرمندان‌ برجسته‌ کرمانشاهی‌ همچون‌ مجتبی‌ میرزاده‌، محمد عبدالصمدی‌، اکبر ایزدی‌ و بهمن‌ پولکی‌ سبب‌ خلق‌ آثار زیبایی‌ شد. وقتی در‌ عراق‌ بود در مسافرخانه‌ «فه‌نده‌ق‌ شمال»‌ به‌ شاگردی‌ پرداخت. روزی‌ هنگام‌ نظافت‌ که‌ مشغول‌ زمزمه‌ یکی‌ از ترانه‌هایش‌ بود‌ مسافری‌ به‌ نام‌ جلال طالبانی (رهبر اتحادیه‌ میهنی‌ کردستان‌ عراق و رئیس جمهور کنونی دولت موقت عراق) که‌ در آنجا اقامت‌ داشت‌ با شنیدن‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ او را به‌ رادیو بغداد برد‌ و در آنجا مشغول‌ به‌ کار می‌شود. مدتی در بخش‌ کردی‌ رادیو بغداد همکاری‌ کرد. از سال‌ ۱۳۳۷ که‌ بخش‌ کردی‌ رادیو ایران‌ در تهران‌ گشایش یافت همکاری‌ خود را با این‌ مرکز آغاز کرد. آثاری که حسن‌ زیرک‌ در رادیو تهران‌ به‌ ضبط‌ رسانید اغلب‌ با ساز اساتیدی‌ همچون‌ حسین‌ یاحقی‌، حسن‌ کسایی‌، جلیل‌ شهناز، جهانگیر ملک‌، احمد عبادی‌ و سرپرستی‌ مشیر همایون‌ شهردار همراه‌ بود.

حسن‌ زیرک‌ گرچه‌ به خاطر شرایط‌ سخت‌ زندگی‌ از تحصیل‌ بی‌بهره‌ ماند ولی‌ استعداد کم‌نظیری‌ در سرودن‌ شعر و آهنگسازی‌ کردی‌ داشت‌. این‌ استعداد به‌ همراه‌ صدای‌ منحصر به‌ فرد، سبب‌ گردید که‌ ترانه‌هایش‌ در سرتاسر کردستان‌ محبوبیت‌ یافت‌. صدای‌ او همچنان در مناطق‌ کردنشین‌ و در کوچه و خیابان و از خانه‌ها و مغازه‌ها بگوش می‌رسد.

حسن‌ زیرک‌ با خانم‌ میدیا زندی‌ گوینده‌ بخش‌ کردی‌ رادیو تهران‌ ازدواج‌ کرد که‌ حاصل‌ آن‌ ازدواج‌ دو دختر به‌ نامهای‌ مهتاب‌ (آرزو) و مهناز (ساکار) بود. او‌ چند ترانه‌ را برای‌ فرزندانش‌ اجرا کرده‌ است‌.

حسن‌ زیرک‌ نه‌ در ایران‌ و نه‌ در عراق‌ روی‌ خوشی‌ و راحتی‌ و آزادی‌ را ندید. رفتار دولت‌ وقت‌ ایران با حسن‌ زیرک‌ او را دچار مشکل‌ فراوانی‌ کرد، به ویژه‌ وقتی‌ که‌ دکتر شیخ‌ عابد سراج‌الدینی‌ رییس‌ وقت‌ برنامه‌های‌ کردی‌ رادیو تهران‌ بود به‌ او اجازه‌ کار نداد و این‌ کار سراج‌الدین‌ چنان‌ تاثیر منفی‌ بر دل‌ لطیف‌ حسن‌ گذاشت‌ که‌ دیگر به‌ رادیو برنگشت‌ و با دلی‌ شکسته‌ باروبنه خود را به‌ سوی‌ بغداد پیچید. در آنجا نیز او را دچار مشکل‌ کردند. او را گرفته‌ و روانه‌ زندان‌ کردند، در آنجا زیرک را به‌ پنکه‌ سقفی‌ بسته‌ و شکنجه‌ دادند. پس‌ از رهایی‌ از بغداد مجددا به‌ تهران‌ برگشت‌، در تهران‌ نیز ساواک او را گرفت‌ و شکنجه‌ داد که‌ جریان‌ شکنجه‌اش‌ در ساواک‌ را خودش‌ در نوار گفته‌ که‌ صدای‌ او هنوز به‌ یادگار مانده‌ است.‌ در سال‌های‌ ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۳ در کرمانشاه‌ بود و با رادیو کرمانشاه‌ همکاری‌ داشت‌.

سالهای‌ پایانی‌ زندگی‌ زیرک‌ در تلخی‌ و ناکامی‌ گذشت‌ و چندان به آواز نمی‌پرداخت. در منطقه‌ بوکان‌ قهوه‌خانه‌ای‌ دایر کرد و در میان‌ مردمی‌ که‌ دوست‌شان‌ داشت‌ و دوستش‌ داشتند آخرین‌ نفس‌هایش‌ را در رنج‌ و بیماری‌ کشید.‌ در چهارم‌ تیرماه‌ ۱۳۵۱ برابر با (۲۶/۶/۱۹۷۲) در بیمارستان‌ بوکان‌ به‌ علت‌ بیماری‌ لاعلاج‌ چشم‌ از جهان‌ فروبست‌ و بر فراز کوه‌ نالشکینه‌ که‌ از کوه‌های‌ زیبای‌ آن‌ منطقه‌ است‌ به‌ خاک‌ سپرده‌ شد.

نظر دیگران درباره حسن زیرک

همسر حسن‌ زیرک‌ که‌ خود‌ گوینده‌ بخش‌ کردی‌ رادیو تهران‌ بود،‌ می‌نویسد:
«حسن‌ زیرک‌ نزدیک‌ به‌ هزار ترانه‌ در تهران‌ و کرمانشاه‌ اجرا کرده‌ بود و بخاطر همین‌ ترانه‌های‌ او بود که‌ روزانه‌ نزدیک‌ به‌ دوهزار نامه‌ نوشته‌ می‌شد و حتی‌ درون‌ نامه‌ پول‌ قرار می‌دادند تا ترانه‌ مورد درخواست‌ آنان‌ پخش شود.‌ برنامه‌های‌ کردی‌ رادیو تهران‌ و کرمانشاه‌ بخاطر صدای‌ دلنشین‌ حسن‌ زیرک‌ مورد توجه‌ همه‌ قرار گرفته‌ بود و آن‌ موقع‌ هر روز دو بار برنامه‌ «ما و شنوندگان» پخش‌ می‌شد. حسن‌ زیرک‌ با صدای‌ رسا و لذت‌بخش‌ خود باعث‌ معروفیت‌ و کیفیت‌ و شکوفایی‌ برنامه‌های‌ کردی‌ در تهران‌ و کرمانشاه‌ شده‌ بود و سیل‌ نامه‌های‌ طرفداران‌ ترانه‌های‌ او هر روز به‌ رادیو جاری‌ بود. اما پس‌ از این‌ همه‌ خدمت، حسن‌ زیرک‌ را دیگر به‌ رادیو راه‌ ندادند واو را از یاد بردند درحالی‌ که‌ در ۲۸ مرداد ۱۳۴۱ که‌ برد ایستگاه‌ رادیوی‌ کرمانشاه‌ به‌ صد کیلو وات‌ رسیده‌ بود صدای‌ حسن‌ زیرک‌ به‌ همه‌ شهرها و روستاهای‌ کردنشین‌ می‌رسید.»

شهرام‌ ناظری‌ هنرمند موسیقی‌ سنتی‌ ایران‌ در خصوص‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ چنین‌ اظهار داشت‌:
«در خصوص‌ مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌، در مجموع‌ فقط‌ می‌توانم‌ بگویم‌ که‌ یک‌ انسان‌ نابغه‌ به‌ معنای‌ واقعی‌ بود. یعنی‌ در همان‌ لحظه‌ که‌ وارد ارکستر رادیو می‌شد و به‌ اتاق‌ ضبط‌ می‌رفت‌ بداهتا هم‌ شعر می‌سرود، هم‌ آهنگ‌ می‌ساخت‌ و هم‌ آن‌ را می‌خواند که‌ تا کنون‌ چنین‌ موردی‌ در موسیقی‌ سابقه‌ نداشته‌ است‌. با توجه‌ به‌ این‌ نکته‌ که‌ ایشان‌ سواد خواندن‌ و نوشتن‌ هم‌ نداشتند اما موسیقی‌ و شعر را به‌ صورت‌ الهامی‌ و حفظ‌ شده‌ می‌خواند و واقعا از افراد کاملا استثنایی‌ و از نوابغ‌ موسیقی‌ کردی‌ بودند و بنده‌ در میان‌ خوانندگان‌ کرد علاقه‌ خاصی‌ به‌ صدای‌ حسن‌ زیرک‌ دارم‌.»

فاروق‌ صفی‌زاده‌ بوره‌که‌ای‌، از پژوهندگان معاصر در خصوص‌ حسن‌ زیرک‌ می‌ نویسد:
«حسن‌ زیرک‌ بیش‌ از هزار و پانصد ترانه‌ ساخته‌ است‌ و همه‌ آهنگ‌های‌ ترانه‌ها و بیشتر سروده‌های‌ آن‌ را خود می‌ساخته‌ و می‌سروده‌ است‌. از آهنگ‌های‌ این‌ هنرمند بزرگ‌ بیشتر ترانه‌سرایان‌ امروز فارس‌ و کرد و بیگانه‌ و ترک‌ نیز سود جسته‌اند و امروز هر آهنگی‌ که‌ پدید می‌آید نشانی‌ از آهنگ‌های‌ این‌ هنرمند را در خود نهفته‌ دارد، هنگامی‌ که‌ به‌ آهنگ‌های‌ او گوش‌ فرا می‌دهی‌، زندگی‌ را با همه‌ آزارها و مویه‌ها و رنج‌هایش‌ درمی‌یابی‌. بر همین‌ پایه‌ آهنگ‌های‌ حسن‌ زیرک‌ نشانه‌ زندگی‌ هر کرد آریایی‌ رنج‌کشیده‌ را در خود نهفته‌ دارد.

مجتبی‌ میرزاده‌ نوازنده‌ ویولون‌ و موسیقیدانی که‌ در تمام‌ آثار حسن‌ زیرک‌ در دهه‌ ۱۳۴۰ در ارکستر رادیو کرمانشاه‌ نوازندگی‌ و تنظیم‌ آهنگ‌های‌ او را به‌ عهده‌ داشته‌ در مورد این‌ هنرمند فقید در گفت‌وگو با راقم‌ این‌ سطور چنین‌ اظهار داشت‌:
«حسن‌ زیرک‌ با اینکه‌ مطلقاً سواد نداشت‌ اما اشعار اغلب‌ آثارش‌ را به‌ صورت‌ بداهه‌ و در آن‌ لحظه‌ که‌ می‌خواند می‌سرود و از حافظه‌ای‌ بسیار قوی‌ در حفظ‌ شعر و آهنگ‌ و مقام‌های‌ کردی‌ برخوردار بود و باید گفت‌ که‌ حسن‌ زیرک‌ هیچ‌گاه‌ در موسیقی‌ کرد تکرار نخواهد شد چرا که‌ ماندگارترین‌ و زیباترین‌ نغمات‌ کردی‌ را خلق‌ کرد و اینک‌ نه تنها در ایران‌ حتی‌ در میان‌ کردهای‌ عراق‌، سوئد و سایر نقاط‌ جهان‌ آثار و نام‌ و یاد او از مقام‌ و منزلت‌ والایی‌ برخوردار است‌.»

بیژن‌ کامکار خواننده‌ و نوازنده،‌ با اعلام‌ این‌ مطلب‌ که‌ علاقه‌زیادی‌ به‌ صدای‌ مرحوم‌ حسن‌ زیرک‌ دارد گفته است‌:

«حسن‌ زیرک‌ یکی‌ از برجستگان‌ موسیقی‌ کرد به‌ شمار می‌ آید و خیلی‌ از آهنگ‌های‌ کردی‌ یا فارسی‌ که‌ الان‌ به‌ اجرا در می‌آید الهام‌ گرفته‌ از آثار آن‌ هنرمند است‌ و شهرت‌ و محبوبیت‌ حسن‌ زیرک‌ فقط‌ محدود به‌ مرزهای‌ ایران‌ نیست‌ بلکه‌ در کشورهای‌ اروپایی‌ وتمام‌ نقاط‌ کردنشین‌ جهان‌ امتداد دارد



 



Writing at: 1 / 11 / 1390برچسب:حه‌سه‌ن زیره‌ك,Time: By: محمد پیش بینی| |


صفحه قبل 1 صفحه بعد

About
زمانی کوردی خۆشترین زمانی سه‌ر زه‌وی.. چۆن بنووسرێ وا ده‌خوێندرێته‌وه‌... شانازی ده‌که‌م که‌ زمانی خۆمم هه‌یه‌...
ئاوێنـــــه :POWERED BY
last post
RSS
فرهنگ کردی به فارسی ھەنبانە بۆرینە Hanbana borina
نه‌شئه‌ی پیری
ئـــــــــــــــاوێـــــــــــنـه‌
عـــه‌رز كـــه‌ر وه‌ لـــه‌یـــلا وه‌ صـــه‌د خـــامـــه‌وه‌
چاوی تۆ قیبلەی عەشق و دڵداری
دابه‌زاندنی ئه‌لقه‌ی ۱ تا 93 چێشتی مجێور
وه‌سیه‌تنامه‌که‌ی شێرکۆ بێکەس
شێرکۆ بێکەس
«کوردستانی از زیباترین کلمات»
جــــــاده‌ چۆڵ و سێبه‌ر بوو
روژین پیش بینی
چاوه‌که‌م ئه‌مڕۆ له‌گوڵشه‌ن، گوڵ به‌ عیشوه‌ خۆی نواند
کولکه زێرینه
کولکه زێرینه
نه‌ورۆز
نەورۆز لە شیعری شاعرانی کورد
هـــــه‌ی شه‌می شــه‌وان
دڵى وام ناوێ
عادەتى ئەم چەرخە وایە، ئەهلى دڵ غەمگین ئەکا
بوکه باغانه
لەسەر ڕووت کازیبەی زولفت وەلابە
و صلى الله على ئەو بەحری نووری عیلم و عیرفانە
Abdulla Pashew
خـــەت و خـــاڵا و زولف و برژۆڵ لــــــەنزیک چـــــــاوی مەستە
لـێ یــان پـرســیــم بـیــری ئــەکــەیـت وەڵامــم نــەدایــەوەو ڕۆشــتـم دواتــر لــە بــەر خــۆمــە
چـاو مــه‌ســتـه‌ ده‌ هــه‌سـتــه‌ بــێــره‌ لام خــونـچـه‌ گـوڵـــم
سازی ئاواره‌
خانمه‌ موزیكژه‌نی كورد تارا جاف
مردن گوليكه هه رده م بونداره بو بون كردني گشت كه س به شداره
شێرکۆ بێکه‌س
خۆزگه‌ باران ده‌يزانی، باڵنده‌ كراسی زياده‌ی بۆ گۆڕين نييە.
هۆنراوەیک لە حەزرەتی وەفایی
وەفایی
شعر پاییز
این کهنه رباط را که عالم نام است
شه‌وگاری ته‌نیایی
کاتێک بینیم گەڵاکان زەردەبن و هەڵدەوەرن ...
چاوه‌که‌م زانیوته‌ بۆچی خه‌و له‌ چاوم ناکه‌وێ
هەمیشە وەک نێرگز خۆت دەربخە
جه‌ژنی سالیادی له دایک بونی رۆژین
دوو چاوم خوێن ئه‌بارێنێ له‌ عه‌شقی ڕوومه‌تی ئاڵت
خونچە دڵ بونم لەحەسرت لێــــــــوی تــۆیە، غونچە دەم..!
ئەلائەی نازەنینی شۆخی شۆخان
زۆر لـه مێـژه لـێڵ بوه چاوی دڵم له م شاره دا
گه‌یشتوم بە هەستی گه‌ڵایه‌ک کە ئه‌زانێ با لە هەر لایه‌که‌وە بێت کۆتاییەکەی هەر که‌وتنه
هەڵبەستی دەروون
Daily Links
Blog Links
Blog Archive
Blog Authors
Other Tools

Copyright © 2012 All Rights Reserved by awenakurd.loxblog.com - Des By : M.Pishbini**ئاوێنـــــه**